پیامبری با کتاب دن‌کیشوت

یادداشت بنده درباره فیلم پلتفرم در روزنامه فرهیختگان

سال ۲۰۱۹ چند فیلم مهم و تاثیرگذار راجع‌به نظام سرمایه‌داری روی پرده‌های سینما داشت. این اتفاق پس از آن رخ داد که از جنبش ضدسرمایه‌داری در هامبورگ تا جلیقه‌زردهای فرانسه و پس از آن تجمعات ضد نئولیبرالیسم در شیلی، اتفاقات فراوانی باعث شدند که جهان به‌واقع نشان بدهد از یکه‌تازی این سیستم طی سه دهه اخیر خسته شده است. اما پس از کرونا و درگیر شدن جهان با مسائل دیگری مثل ترامپ و اقران و امثال او در بعضی کشورهای دیگر، به هر ترتیبی که بود سینما هم از زیر بار پرداختن به این موضوع شانه خالی کرد، بی‌اینکه قضیه حل شده باشد.

چند وقت پیش سریال «بازی مرکب» به شکل غافلگیرکننده‌ای توجهات بسیاری را در جهان به خود جلب کرد. با اینکه نقش پخش‌کننده مهم و بزرگی مثل نتفلیکس را می‌توان در این استقبال موثر دانست، اما این مجموعه نسبت به سایر آثار خود نتفلیکس هم به شکلی غافلگیرکننده موردتوجه قرار گرفت. این نشان می‌داد که تب ضدسرمایه‌داری در دنیا هنوز سرد نشده و اگر سینما به آن نمی‌پردازد، از کم‌کاری یا سیاستگذاری‌های خاص بالادستی است. به این بهانه به فیلم پلتفرم بازگشتیم که دو سال پیش و در اوایل همه‌گیری کرونا منتشر شد و به‌دلیل موضوع آن که به نظام طبقاتی می‌پرداخت، تفاسیر فراوانی را به‌همراه داشت. این آخرین فیلم مهم و موردتوجهی بود که طی سال‌های اخیر در سینما راجع‌به نظام سرمایه‌داری ساخته شده است.

Space Jam 2

فیلم هرج و مرج فضایی میراث جدید «Space Jam: A New Legacy» را باید خاطره‌بازی با دنیای ساخته شده توسط کمپانی «Warner Bros. Pictures» دانست. کمپانی که تعداد آثار سینمایی و شخصیت‌هایی که برای جهانیان خلق کرده است به قدری زیاد خواهد بود که باید به احترامش کلاه از سر برداریم.

هرج و مرج فضایی ۲ ادامه‌ای بر جهان داستانی قسمت اول است. قسمت اول این مجموعه در سال ۱۹۹۶ اکران گردید و ایده‌ای جالب را درباره ترکیب دنیای کارتونی با دنیای واقعی مطرح کرد. دنیایی که در آن شخصیت‌های مشهور کارتون‌های کمپانی برادران وارنر از جمله باگز بانی، دافی داگ، میگ میگ، توییتی و شخصیت‌های دیگر در کنار ستاره مشهور بسکتبال آن دوران یعنی مایکل جردن «Michael Jordan» قرار گرفتند تا بسکتبال بازی کنند.

شبی که ماه کامل شد

فیلم «شبی که ماه کامل شد» را می‌توان از چند وجه مورد بررسی قرار داد. ایتدا وجه قصه و روایت آن که داستانی عاشقانه را بازگو می‌کند، سپس وجه پیام سیاسی و اجتماعی فیلم است که به موضوع گروهک‌های تروریستی می‌پردازد و در آخر وجه شخصیت‌پردازی که سوژه‌ای زنانه را به مخاطب خود ارائه می‌کند.

فیلم، ساخته نرگس آبیار است، کارگردانی که تجربه ساخت آثاری همچون «شیار ۱۴۳» را در کارنامه خود دارد. کارگردانی که سوژه‌ها و نگاهش به آن سوژه‌ها را می‌توان کاملا جنسیتی تفسیر کرد. منظور از جنسیتی آن نیست که نگاه او فمنیستی یا زنانه است بلکه منظور نگاه او به دنیای مردانه آن هم از نقطه دید زنان است. نرگس آبیار سوژه‌های مردانه خود را از دید زنان به مخاطب خود عرضه می‌کند؛ همچون فیلم شبی که ماه کامل شد.

با این مقدمه می‌توان ورود درست‌تری به فیلم نرگس آبیار و شخصیت‌های آن داشت. فیلم «شبی که ماه کامل شد» درباره یک اتفاق برگرفته از واقعیت است. داستان گروهک تروریستی به سرکردگی عبدالمالک ریگی که در منطقه سیستان و بلوچستان تقریبا دست به هر جنایتی زده‌اند. جنایاتی که نه خود آن و حتی اعمال تروریستی این گروهک، بلکه خرده پیرنگ عشق بین برادر مالک و همسرش، سوژه فیلم نرگس آبیار شده است.

دیدن این فیلم جرم است!

«دیدن این فیلم جرم است!» عنوانیست که حداقل در ظاهر برای هر بیننده‌ای قابلیت آن را دارد تا توجه‌اش را جلب کند. عنوانی که می‌خواهد مخاطب خود را در این ورطه قرار دهد که شما با دیدن این فیلم و آگاهی از محتویاتش دیگر نمی‌توانید آن آدم سابق باشید. البته بخش اعظمی از این عنوان مرتبط به تبلیغات سیاسی است که بر روی فیلم انجام گردید. زیرا این فیلم با مضمون خاص سیاسیش را هر جایی نمی‌توانید پیدا کنید.

«دیدن این فیلم جرم است!» در نوع خود اثری است که از دهه هشتاد به بعد سینمای ایران مشابه‌ای ندارد. مشابه از آن نظر که فیلم‌های سیاسی معمولا در ایران با ملاحظات بسیاری همراه است و ساخت آن نیز تحت فشار انواع و اقسام صحبت‌ها و اظهار نظرها قرار می‌گیرد. فیلم «دیدن این فیلم جرم است!» نیز از این قائده مستثنا نیست.

فیلم «دیدن این فیلم جرم است!» اثری کاملا تبلیغاتی و پروپاگانداست که از آن جهت ساخته شده است تا نشان دهد سیاست فعلی کشور در برخورد با مسئله مصلحت اندیشی چگونه است. موضوعی که با اوضاع فعلی جامعه ایران چه از لحاظ ساختار سیاسی و اجتماعی و چه از لحاظ شرایط زندگی مردم همخوانی بالایی دارد.

«دیدن این فیلم جرم است!» با شروع یک مسئله عادی آغاز می‌شود. مسئله‌ای که کنش اصلی داستان یا همان درام فیلم را در کل روایت حدود دو ساعته فیلم بر دوش می‌کشد. ماجرا از تعرض یک اتباع بیگانه به یک زن ایرانی آغاز می‌شود. تبعه‌ای که با ورود چهره‌های خاص سیاسی به ماجرای تعرضش، تبدیل به یک کشمکش سیاسی میان نیروهای انقلابی با محوریت بسیج و نیروهای دولتی با محوریت دیپلمات‌ها می‌شود.

نقد انیمیشن Luca

انیمیشن لوکا محصول جدید استودیو پیکسار نام دارد که بستر روایت داستانی خود را به کشور پاستا یعنی ایتالیا برده است. اثری که آن را نمی‌توان جزو بهترین‌های پیکسار قلمداد کرد اما می‌توان گفت پیکسار در حرکتی قابل پیش بینی نشان داد که او نیز تسلیم سیاست‌های جدید اسکار در قبال ساخت آثاری با مضامین اقلیت‌ها شده است.

هالیوود و آکادمی اسکار مدتی قبل قوانین جدیدی را برای ساخت اثار سینمایی و انیمیشنی وضع کردند که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان سینمای جهان را دچار پسرفت شدیدی خواهد کرد. پسرفتی که آن را به وضوح می‌توان در اثر جدید استودیو پیکسار دید. به خصوص در دو اثر آخر این استودیو یعنی انیمیشن روح و انیمیشن لوکا، این تغییر سیاست‌گذاری بیشتر مشخص است.

مستند دیوارکش

محسن آقایی را خیلی از ما با مستند ایکسونامی می‌شناسیم. مستندی جنجالی که در سال ۹۸ اکران شد و محتوای عجیبش صدای همه را درآورد. از بی بی سی و شبکه خبر بگیرید تا شبکه‌های اجتماعی که همگی درباره این مستند صحبت می‌کردند. شاید موضوع ایکسونامی در خارج از ایران یک موضوع ساده باشد اما مباحث جنسی آن هم در ایران که این مدل موضوعات تابو است می‌تواند حاشیه‌های زیادی داشته باشد.

مستند دیوارکش را می‌توان ادامه‌ای بر ایکسونامی دانست. آقایی در مستند ایکسونامی به بررسی جریان انقلاب جنسی در آمریکا و سپس جهان پرداخت و با ارائه مستندات قابل توجهی سعی داشت تا استفاده رسانه‌ها و سیاستمداران از محتوای جنسی در راستای کنترل توده‌ها را بررسی کند. مستندی که با عنوان ایکسونامی خاطرات یک پورن استار مطرح شد و توانست به هدف خود یعنی باز کردن پرونده اِلمان‌های جنسی و استفاده آن در سیاست و کسب قدرت برسد.

ادامه مطلب در مجله فیلمگردی

نقد سریال The Falcon and the Winter Soldier

مارول پس از اتمام سری‌ فیلم‌های انتقام جویان در فاز بعدی دنیای سینمایی خود به سراغ آن رفته تا دنیای قهرمانانه خود را دوباره سر و شکل دهد. سریال شش قسمتی فالکون و سرباز زمستان در کنار سریال وانداویژن نمونه‌ای از این دست تلاش‌هاست. سریالی که بیشتر از آنکه بخواهد درونمایه قهرمانی داشته باشد می‌خواهد درباره سیاست حرف بزند.

سیاست نقش پررنگی در سریال فالکون و سرباز زمستان دارد، نمونه خوب آن نیز سخنرانی پایانی کاپیتان آمریکا جدید یا همان فالکون سابق در مقابل سیاست مردان است. سخنانی که مشخص است مارول بیشتر از آنکه به دنبال ساختن یک سریال خوش ساخت ابرقهرمانی باشد به دنبال لاپوشانی سیاست‌های جهانی و سرپوش گذاشتن بر تبعیض نژادی است.

مارول در سوی دیگر داستان فالکون و سرباز زمستان نیز به دنبال آن است که کاپیتان آمریکای جدید را معرفی کند. در واقع بیراه نیست که بگویم تنها دلیل ساخته شدن این سریال آن است که ما متوجه شویم بعد از استیو راجرز قرار است سم ویلسون سکاندار قهرمانان آمریکای جدید باشد.

ادامه در مجله کمیکا

نقد انیمیشن The Mitchells vs the Machines

نبرد انسان‌ها و ربات‌ها همچون انیمیشن The Mitchells vs the Machines انگار قرار نیست حالا حالا‌ها از قاب سینما کنار برود. قابی که هر چند وقت یکبار گریزی به دنیای افسار گریخته تکنولوژی می‌زند و به ما یاد آوری می‌کند که تکنولوژی، هیولایی است که روزی ما را می‌بلعد.

سونی پیکچرز انیمیشن که ما بیشتر آن را با سری انیمیشن‌های ابری با بارش کوفته قلقلی یا هتل ترانسیلوانیا می‌شناسیم در جدیدترین اثر خود با نام میچل‌ها در برابر ماشین‌ها به سراغ دنیای تکنولوژی رفته است. اثری که در پس لایه‌های مفهومی خود سعی دارد درباره دو مفهوم عمده صحبت کند، ابتدا می‌خواهد درباره خانواده و انسانیت حرف بزند و سپس گریزی نیز به تکنولوژی داشته باشد.

همین ابتدا بگویم که انیمیشن جدید سونی پیکچرز که نتفلیکس آن را توزیع کرده قرار نیست حرف جدیدی را درباره خطرات تکنولوژی، آن هم از زمان ساخت سری محبوب ماتریکس بزند. خطراتی که پایشان از ماتریکس و دنیای عجیب و غریبش به سینما باز شد. از سوی دیگر مفهوم خانواده، رابطه فرزندان و والدین یا حتی رابطه خواهر برادری نیز قرار نیست به طور خارق العاده‌ای موضوع بحث فیلم باشد.

ادامه در مجله کمیکا

نقد انیمه Demon Slayer Mugen Train

شهر اشباح نامی است که بسیاری از علاقمندان به سینما این روزها و با توجه به اکران انیمه Demon Slayer آن را به خاطر می‌آورند. اثر کارگردان مشهور ژاپنی هایائو میازاکی که توانسته است برنده جایزه اسکار شود. در کنار نام این اثر می‌توان از آثار سینمایی کارگردانانی همچون ساتوشی کن یا ایسائو تاکاهاتا نیز نام برد که در دوران خود به عنوان مهم‌ترین آثار انیمیشنی کشور ژاپن در جهان شناخته می‌شدند.

اما امروز شاید دیگر نام این آثار سینمایی به گوش علاقمندان به صنعت انیمیشن سازی ژاپن آشنا نباشد زیرا نسل جدید آثار ژاپنی یا بهتر بگویم انیمه‌های ژاپنی با محوریت قهرمانان فانتزی در راه هستند تا نه تنها در کشور ژاپن بلکه در دنیا نیز سرآمد سینمای این کشور باشند.

انیمه Demon Slayer نامی است که به عقیده عده‌ای پتانسیل آن را دارد که پرچم‌دار آثار جدید ژاپنی باشد. اثری که از روی مانگایی به همین نام و توسط خانم کویوهارو گوتوگ نوشته شده و در همین مدت کوتاه از انتشارش طرفدارن بسیاری را به خود جلب کرده است. مانگایی در سبک شونن یا سبک پسرانه که قرار است دنباله روی اثار بزرگی همچون وان پیس، ناروتو و بلیچ باشد.

نقد انیمه March comes in like a lion

مارس مثل شیر میاد

اگر همچون من علاقه‌مند به انیمه ناروتو باشید پس شخصیت شیکامارو را حتما به یاد دارید. کاراکتری با قدرت کنترل سایه‌ها و البته استاد بازی شوگی که سکانس مشهور و احساسی بازی با استادش یعنی آسوما در ذهن خیلی از ما حک شده است. نمی‌خوام درباره ناروتو حرف بزنم بلکه می‌خوام درباره بازی شوگی و انیمه‌ای مرتبط با شطرنج ژاپنی صحبت کنم، انیمه‌ای که شاید کمتر کسی بعد از دیدنش از خود نپرسد که زندگی یعنی چه.