امیرمحمد بهامیر در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره ضرورت تألیف کتاب درباره انیمه و مانگا در بازار کتاب ایران گفت: بخش اصلی تولید این کتاب از دغدغه شخصی و سال‌ها فعالیت در حوزه انیمه و مانگا آمده است. بعد از تجربه خوبی که در بخش پژوهش و نگارش مستند انیمه در ایران داشتم، زمانی که پیشنهاد برای تولید چنین کتاب پژوهشی از سمت «کدومو» به من شد، خوشحال شدم؛ زیرا این پژوهش همسو با تجربیات کاری‌ام و همچنین پژوهش‌ها و دغدغه‌های مجموعه کدومو بود.
انیمه «پسر و مرغ ماهی‌خوار»، قطعا آخرین قطعه از تئاتر رویاهای میازاکی است. این انیمه نوید‌دهنده پایانی بر بیش از 60 سال فعالیت در حرفه انیمیشن‌سازی برای میازاکی خواهد بود. اثری که شخصی‌ترین داستان را از تجربه زیستی میازاکی، فعالیت‌های او در کنار همکارانش در استودیو جیبلی و روایتی از جهانی که در آن زندگی می‌کنیم، ارائه می‌کند.
استفاده میازاکی از نماد مرغ ماهی‌خوار به‌عنوان شخصیت اصلی روایت جدیدش تنها یک معنا دارد؛ پایانی بر همه چیز. مرغ ماهی‌خوار نماد فرهنگی ژاپن و آسیای‌شرق است. نمادی که در اسطوره‌های ژاپنی وظیفه دارد، پیغام‌آورنده مرگ و عبور‌دهنده روح انسان از جهانی به جهان دیگر باشد. احتمالا انتخاب این پرنده از سوی میازاکی نیز بر همین مبناست. زیرا او می‌‌خواهد به مخاطبان و طرفداران خود و استودیو جیبلی بگوید دیگر تئاتر رویاهای میازاکی به سرانجام رسیده است.
به همین دلیل است که انیمه پسر و مرغ ماهی‌خوار را می‌توان در‌واقع، آنچه گذشتی از تمام انیمیشن‌های ساخته شده به‌دست میازاکی و استودیو او دانست. تقریبا از تمام آثار قبلی ساخته‌شده توسط وی می‌توان نماد یا ردی را در اثر جدیدش پیدا کرد. گویی درحال دیدن تاریخچه‌ای از زندگی خود میازاکی همراه با تمام جهان‌هایی هستیم که تا به امروز آنها را خلق کرده است.
پسر و مرغ ماهی‌خوار که با عنوان «چگونه در این جهان زندگی می‌کنید» نیز شناخته می‌شود، نگاه فلسفی میازاکی به جهان پیرامونش را ارائه می‌کند. میازاکی در تمامی آثار خود جنگ را به‌وضوح نشان داده است. انگار میازاکی در پس ذهنش همیشه در جنگ زندگی می‌کند. جنگی که احتمالا پایان آن با نابودی جهان همراه باشد. نابودی که میازاکی در آثار قبلی خود همیشه از به تصویر کشیدن آن طفره رفته است. اما اثر جدیدش بی‌پرده، ذهنیت میازاکی را درباره سرنوشت جهان به تصویر می‌کشد؛ و آن چیزی جز نابودی نیست. اگر مستند زندگی هایائو میازاکی را دیده باشید به این گذاره بیشتر دقت خواهید کرد.
زیرا میازاکی در آن مستند وقتی در مقابل دوربین با پرسشی درباره پایان کار استودیو جیبلی یا به تعبیری پایان جهان مواجه می‌شود، دیالوگی عجیب را به کار می‌برد؛ «آینده روشنه، همه چیز از هم می‌پاشه. می‌تونم از همین الان ببینمش.»
مستند پیوند که حاصل تلاش افرادی علاقه‌مند به انیمه و مانگاست، درباره تاریخچه حضور انیمه و مانگا در ایران است. تاریخچه‌ای که از اواخر دهه ۸۰ شمسی آغاز شد و تا به اکنون ادامه داشته است. خوشحال که در این مستند هم به عنوان پژوهشگر و هم به عنوان یکی از فعالان صنعت انیمه در قالب مصاحبه شونده حضور داشتم. می‌توانید هم اکنون این مستند را از طریق لینک زیر در کانال یوتوب انیم‌مانیا تماشا کنید.
انیمه سوزومه جدیدترین اثر ماکاتو شینکای خالق انیمه نام تو است. اثری بر پایه همان جهان‌بینی که شینکای در آثار قبلی خود نیز از آن صحبت کرده بود. جهان‌بینی برگرفته از آیین شینتو که جهان طبیعت‌گرایی دارد و طبیعت را امری مقدس می‌پندارد. در کنار این جهان‌بینی، شینکای در آثارش چاشنی عشق را نیز اضافه می‌کند تا قهرمان خود را در سفری اسطوره‌ای به ماجراجویی بفرستد.
ایسکای یکی از ژانرهای پرطرفدار در میان انیمه‌های ژاپنی است. به خصوص در دهه اخیر که بعد از پخش آثار موفقی همچون «شمشیر آنلاین» در سال 2012 و «قهرمان سپر» در سال 2019 میل و رغبت سازندگان انیمه به سوی ساخت آثاری در ژانر ایسکای است. به طور کلی ایسکای را می‌توان ژانری در نظر گرفت که شخصیت اصلی داستان از بعد یا جهانی به جهان دیگر سفر می‌کند.
ساختار قصه‌گویی سفر قهرمان یکی از مدل‌های داستان گویی است که امروزه تقریبا در تمامی انیمه‌های ژاپنی مثل حمله به تایتان‌ها از آن استفاده شده است. ساختاری که جوزف کمبل در قرن اخیر آن را به عنوان الگوی داستان‌نویسی مطرح کرده است. الگویی که بر پایه شباهت داستان‌های کهن همچون شاهنامه، ایلیاد و گیلگمش پایه‌ریزی شده است.
حوزه نقد به خصوص فیلم و سریال سابقه طولانی در ایران دارد. سابقه‌ای که با وجود منتقدان برجسته سینمایی و البته تولید کنندگان محتوا در فضای مجازی دایره گسترده‌ای از اطلاعات درباره نقد فیلم را به وجود آورده است. اما در زمینه انیمیشن این گونه نیست، در واقع انیمیشن با وجود آن که در جهان سابقه‌ای به اندازه دنیای فیلم و حتی قدیمی تر دارد اما در حوزه نقد تخصصی تا به اکنون افراد شاخصی در این زمینه معرفی نشده‌اند.
البته نباید از این نکته گذشت که به واسطه ظهور سایت‌های تخصصی انیمیشن برای بحث نقد، این مدیوم چشم اندازی مناسب در آینده خواهد داشت. اما همچنان مطالب آموزشی قوی برای ارائه مباحث تکنیکی و فنی در خصوص نقد انیمیشن حداقل در فضای مجموعه‌های تخصصی به چشم نمی‌خورد. زیرا به دلیل تشابهات بین انیمیشن و فیلم عمده مباحث آموزشی نیز در این زمینه با فیلم یکی پنداشته می‌شوند.
نکات زیر قرار است به شما کمک کند تا دقیقا بفهمید یک منتقد انیمیشن چه تفاوتی با منتقدان فیلم دارد و چگونه باید به انیمیشن نگاه کنید.
انیمیشن چیست؟ تاریخچه انیمیشن؟
انیمیشن که از ان به عنوان پویا نمایی نیز یاد می‌شود هنر خلق حرکت نام است. این هنر به وسیله ایجاد فرایند توهم حرکت به وسیله نمایش سریع تصاویر ثابت که تفاوت جزئی با یکدیگر دارند اتفاق می‌افتد. انیمیشن تشابه بسیاری به فیلم دارد، زیرا در فیلم نیز عکس‌های ثابت که با یکدیگر اختلاف دارند پشت سر هم بر پرده به نمایش در می‌آیند. تنها تفاوت در آن است که انیمیشن را انیماتورها خلق می‌کنند، یا در معنای بهتر تصاویر را بر روی کاغذ می‌کشند. درحالی که در سینما تصاویر توسط دوربین از دنیای واقعی ثبت می‌شوند.
در انیمیشن تصاویر به صورت فریم‌های پی در پی به اجرا در می‌آیند. یک فریم همان یک تصویری است که هنرمند بر روی کاغذ طراحی می‌کند و از کنار هم قرار گرفتن این فریم‌ها حرکت ایجاد می‌شود. در واقع از کنار هم قرار گرفتن هر 14 تصویر یا همان 24 فریم در یک ثانیه، ما شاهد یک ثانیه تصویر متحرک خواهیم بود.
شاید ویدئوی کوتاه تبلیغی را دیده‌اید که از تفاوت زندگی مجردی و متاهلی ساخته شده است؛ ویدئویی که به‌احتمال زیاد دست‌اندرکاران آن به‌دنبال ایجاد فضایی تبلیغاتی برای ترغیب جوانان به ازدواج و سپس فرزندآوری بوده‌اند. تبلیغی که نه‌تنها باعث انتقال این پیام نشد، بلکه تبدیل به ضدتبلیغی شد که واکنش‌های منفی را نیز دریافت کرد.
نکته اصلی در این ویدئو نه پیام آن و نه نحوه ارسال پیام، بلکه انتخاب سوژه برای جامعه مخاطب هدف خود بود. سوژه این ویدئو به بی‌سلیقه‌ترین حالت ممکن انتخاب شده؛ انتخابی که نشان می‌دهد خانواده یعنی همسری که آشپزی کند و شوهری که درحال خوردن غذا باشد. سوژه‌ای که امر ازدواج را به امر شکم تقلیل می‌دهد.
