اهمیت تولید کمیک برای نوجوانان

زمانی که مقوله صنعت پی‌نما یا کمیک را بررسی می‌کنیم‌؛ چالش اصلی برای انتشار این‌گونه کتاب‌ها، نوپابودن صنعت کمیک در کشور است‌؛ چراکه نمونه‌های فارسی‌زبان قدرتمندی برای مطالعه در اختیار نداریم و هرچه که هست کارهای خارجی یا ترجمه شده است. در‌حالی‌که کمیک‌های خارجی از‌جمله تولیدات ژاپنی و آمریکایی بازارها را تسخیر کرده و در ایران نیز مشتری‌های پروپا قرصی دارد و از قضا اکثر این مخاطبان علاقه‌مند نوجوانان کشور هستند. کمیک‌های خارجی در شرایطی به دست نوجوان ایرانی می‌رسد که مضامین این‌گونه کتاب‌ها هیچ ارتباطی با ارزش‌های ملی و مذهبی ما ندارد و قطعا بر باورهای نوجوانی که هویت او در حال شکل‌‌گیری است، تأثیرات مخربی به‌جا می‌گذارد. برای بررسی بیشتر موضوع با امیرمحمد بهامیر، پژوهشگر انیمیشن و کمیک گفت‌وگویی داشتیم‌‌؛

برنامه امتداد با موضوع ابرقهرمان ها

در چند سال گذشته که در حیطه فیلمنامه‌نویسی کمیک به طور جدی کار می‌کردم، همیشه دنبال پیدا کردن نسبت ابرقهرمان‌ها با فرهنگ و نوع داستان‌سرایی خودمان بودم. نسبتی که باید با تعاریف جدید همراه شود، زیرا تعاریف غربی از ابرقهرمان‌ها از نظر فلسفه و ایدئولوژی ما اشتباه است.
به خصوص ارائه تعریف جدید و مشخص کردن جایگاه ابرقهرمان که باعث می‌شود ذهنیت‌ها نسبت به این ابزار رسانه‌ای عوض شود. و اینکه ما هم می‌توانیم ابرقهرمان داشته باشیم و لازم نیست از هر ده فیلم با موضوع قهرمان‌ها هر ده تای آن‌ها بیوگرافی از شخصیت‌های واقعی باشند!
ماحصل تلاشم‌های من در این چند سال تبدیل شد به شیوه و ساختار داستان‌پردازی بومی برای ابرقهرمان‌ها که در داستان‌های خودم بروز پیدا کرده است. نکته بعدی اما ارائه تعریف یا نگاهی جدید به ابرقهرمان‌هاست. نگاهی که در برنامه امتداد که از شبکه چهار سیما پخش شد، بیشتر درباره‌اش حرف زدم تا نگاه من به این کاراکترهای خیالی را واضح‌تر کند. شخصیت‌های خیالی که قرار است به ما یاد دهند که چگونه بستر آمدن منجی واقعی را فراهم کنیم.

نشست ظرفیت های کمیک در نمایشگاه کتاب تهران

به گزارش روابط عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، نشست تخصصی «ظرفیت‌های پی‌نما (کمیک) در زیست‌بوم فرهنگی کودک و نوجوان» با حضور جمعی از فعالان این عرصه در سرای اهل قلم ناشران کودک و نوجوان سی و پنجمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.

در این نشست که به همت گروه فرهنگ عمومی، هنر و صنایع خلاق دفتر فرهنگ و آموزش مرکز پژوهش‌های مجلس و با همکاری خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد، مهدی یوسف‌وندی، فعال حوزه کودک و نوجوان و مدیرعامل خانه خلاق و نوآوری تم، داوود طالقانی، نویسنده و پژوهشگر حوزه فرهنگ و هنر و امیرمحمد بهامیر، نویسنده و پژوهشگر حوزه پی‌نما و پویانمایی به ارائه مباحث خود از منظر سیاستی پرداختند. محمدامین قاسمی پیربلوطی، کارشناس گروه فرهنگ عمومی، هنر و صنایع خلاق مرکز پژوهش‌های مجلس، نیز به‌عنوان دبیر علمی در این نشست حضور داشت.

ابرقهرمان ها و مسئله تربیت

امیرمحمد بهامیر در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، جایگاه ابرقهرمان در دنیای کودک و نوجوان را در سراسر جهان مهم دانست و گفت: این اهمیت ناشی از آن است که بخش عمده‌ای از انتقال تجربه و مفاهیمی که نسل‌های پیشین داشته‌اند از طریق قصه‌ها اتفاق افتاده و این قصه‌ها هم معمولاً شخصیت‌هایشان قهرمان یا ابرقهرمان بوده‌اند؛ مثلاً در ادبیات خودمان رستم که به عنوان قهرمان یا ابرقهرمان به حساب می‌آید یا مثلاً دیگر داستان‌های قدیمی از گیلگمش بگیرید تا ادیسه و…. پس تقریباً می‌شود گفت که جایگاه ابرقهرمان، به‌خصوص برای کودک و نوجوان، یک جایگاه تربیتی است.

دوره فیلمنامه نویسی کمیک

کتاب‌های کمیک و فیلمنامه‌ها مادۀ اولیه ساخت انیمیشن‌ها هستند. در فیلمنامۀ انیمیشن علاوه بر خط سیر روایت، دیالوگ‌ها و شرح صحنه گاه حرکات و زوایای دوربین هم در نظر گرفته می‌شود. فیلمنامه‌ها به دلیل بهره بردن از ابزاری که رسانه در اختیار روایت می‌گذارد، آثار هنری مستقل و ارجمندی محسوب می‌شوند که تأثیرگذاری بسیار زیادی دارند.

این آثار هنری معمولاً بر پایۀ یک قهرمان یا کاراکتر اصلی نوشته می‌شود که قرار است مخاطب کودک و نوجوان را با خود همراه کند. کاراکتری که به قهرمان خیال‌پردازی‌های کودکان و الگوی نوجوانان تبدیل می‌شود. در این دوره سعی می‌کنیم با تکیه بر ویژگی‌های خاص جهان داستان یک بار دیگر عناصر داستان را بررسی کنیم و جایگاه هر یک را در جهان انیمیشن پیدا کنیم. اگر داستان می‌نویسید، با کودکان کار می‌کنید، به ساخت شخصیت‌های تخیلی علاقه دارید و از اهمیت این شخصیت‌های کارتونی در جهان کودکان به درستی آگاهید؛ این دوره می‌تواند برای شما مفید باشد.

چرا ابرقهرمان‌ها در ایران جایی ندارند؟!

واژه ابرقهرمان قدمتی 100 ساله آن هم با تعاریف مدرنش دارد. وگرنه ابرقهرمانی حداقل در ادبیات ما تاریخچه‌ای بیش از این حرف‌ها دارد. به خصوص که اگر شاهنامه و شخصیت رستم را ابرقهرمان بدانیم. پس قدمت ابرقهرمان و ساختار سفر قهرمان که بر اساس آن شخصیت‌هایی با قدرت‌های خاص خلق شدند، قدمتی طولانی دارند.

قدمت طولانی در کنار اقبال عمومی از ابرقهرمان‌ها در سینماهای جهان تنها نشان دهنده یک موضوع است؛ ساختار سفر قهرمان در حال حاضر تنها الگو موفق داستان‌گویی و ابرقهرمان‌ها موفق‌ترین شخصیت‌های سینما و انیمیشن‌ها هستند.

اما متاسفانه در کشور ما نه تنها ساختار سفر قهرمان بلکه ابرقهرمان‌ها نیز به رسمیت شناخته نمی‌شوند. منظور از به رسمیت شناخته شدن توسط فرهنگ عامه و مخاطبان عام فیلم‌ها و انیمیشن‌ها نیست. منظور بدنه فرهنگی و هنری کشور است که چرخه تولید در اختیارشان است. از نهاد‌ها و مجموعه‌های فرهنگی متولی تولید فیلم و انیمیشن بگیرید تا اتاق فکر‌های فرهنگی و هنری.

برکه کمیک ایران در مقابل اقیانوس کمیک‌های دنیا

یک میلیون بازدید از مانگای ژاپنی انتقام‌جویان توکیو یا بیش از ۸۰۰ هزار بازدید از مانگا جوجوتسو کایسن آن‌هم در یکی از سایت‌های ایرانی ترجمه کمیک، نکات زیادی را به من پژوهشگر یادآور می‌شود.

قهرمان بدون ضد قهرمان هیچ است

یکی از مباحث فلسفی که ظهور آن را امروزه در عالم داستان‌نویسی به خصوص در سینما و انیمیشن می‌بینیم، مساله رابطه قهرمان و ضدقهرمان است. قهرمان، موجودی از جهان خیر بوده و در مقابل ضدقهرمان که نمایند‌ه شر است، می‌ایستد. مساله‌ای که تقریبا در تمامی داستان‌های اساطیری جهان باستان تا به امروز وجود داشته است.

کمیک می‌تواند حلقه اتصال کتاب و انیمیشن کودک و نوجوان باشد

سرویس کودک و نوجوان خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): انیمیشن و انیمیشن‌سازی برای مخاطب کودک و نوجوان در جهان یک صنعت است با تمام ساختار و قواعدی که دارد. این صنعت پرطرفدار است و پرفروش. نگاهی اجمالی به آمار و ارقام تعداد مخاطبان هر انیمیشن تولیدشده در کشورهای غربی و شرقی و مبالغ هنگفتی که برای آن خرج و دریافت می‌شود، بیانگر ظرفیت بالای این صنعت است که روزبه‌روز هم بر اهمیت وجود آن اضافه می‌شود.

روز ملی سینما نزدیک است و بر آن شدیم که در سرویس کودک و نوجوان به حوزه انیمیشن کودک و نوجوان ایران بپردازیم. احتمالا شما هم مانند ما بر این عقیده هستید که انیمیشن ایران در قدوقواره توانایی جوانان علاقه‌مند و متخصص این حوزه نیست و داستان‌هایی که در آنها استفاده می‌شود جای کار بسیاری دارد تا به نام ایران، سرزمین قصه‌ها برسد. این نکته‌ها ما را به سمت بررسی وضعیت انیمیشن کودک و نوجوان ایران بویژه در بخش داستان و سوژه‌های داستانی سوق داد. در اولین مطلب با امیرمحمد بهامیر، روزنامه‌نگار و پژوهشگر انیمیشن گفت‌وگویی کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

نشست کارگروه پی‌نمایی (کمیک استریپ) سال 1402 در ستاد توسعه فناوری‌های فرهنگی و نرم

به گزارش واحد روابط عمومی ستاد توسعه فناوری های فرهنگی و نرم معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، کارگروه پی نما (کمیک استریپ) ستاد فناوری‌های نرم و فرهنگی با حضور مسعود حسنلو، دبیر ستاد فناوری های فرهنگی و نرم و اعضای این کارگروه و جمعی از کارشناسان و فعالان این حوزه روز یکشنبه در محل ساختمان مرکزی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری تشکیل جلسه داد.