چگونه نقد کتاب بنویسیم

گاها پیش آمده است که به عنوان یک خواننده یا یک نویسنده بخواهیم کتابی را که خوانده ایم مورد بررسی و نقد قرار دهیم. اما سوال این است که چگونه می‌توان یک کتاب را نقد و بررسی کرد؟ چه مواردی را باید در نقد کتاب مورد توجه قرار داد؟ یا چه مواردی نیاز نیست در نقد آورده شود؟

ابتدا باید بدانیم که معرفی کتاب با نقد آن متفاوت است. ما در معرفی کتاب می‌خواهیم به مخاطبان نشان دهیم که کتاب مورد نظر وجود دارد و ‌ها می‌توانند کتاب را تهیه و مطالعه کنند. برای همین مشخصات کتاب، شامل نویسنده، عنوان، بخشی از خلاصه کتاب در معرفی آورده می‌شود. مطالعه دقیق و زیر ذره بین بردن محتویات کتاب در بخش معرفی جایگاهی ندارد و این نکته باید در خاطرمان باشد که در معرفی کتاب نقد جایگاهی ندارد.

نوشتن نقد کتاب فواید بسیاری دارد، یکی از مهمترین این فواید آن است که به مخاطبان معیاری می‌دهد تا بدانند کتاب خوب را از بد تشخیص دهند. این تشخیص کمک می‌کند تا در بعدها برای انتخاب کتاب‌هایی که می‌خواهند مطالعه کنند روش دقیق‌تری به کار ببرند. از سوی دیگر نقد نوشتن سلیقه عمومی جامعه را نیز افزایش داده و تفکر انتقادی را به خوانندگان منتقل می‌کند.

چگونه نقد کمیک بنویسیم

کمیک رسانه‌ای با قدمت طولانی است. قدمتی حتی بیشتر از خط، زیرا می‌توان ادعا کرد که کمیک یا تصاویر متوالی که حاوی روایت تصویری هستند اولین بار توسط انسان‌های غار نشین اختراع شدند. بعدها توسط مصریان که خطر تصویری هیروگلیف را توسعه دادند شکل گرفته و در اوایل قرن بیست میلادی به عنوان رسانه‌ای تاثیرگذار شناخته شدند. امروزه کمیک‌ها را به عنوان یکی از عناصر مهم در جریان چرخه صنعت فرهنگی و همچنین یکی از کتاب‌های حوزه ادبیات می‌شناسند.

نوشتن و نقد کردن کمیک بسیار مشابه با نقد کتاب است. تنها تفاوت در آن است که در کمیک از تصاویر برای بیان موضوعات استفاده می‌شود ولی در کتاب متن این کار را انجام می‌دهد. پس در ابتدا برای نقد یک کمیک باید بتوانید کتاب نقد کنید و بعد از آن به سراغ یادگیری نوشتن نقد برای کمیک بیایید. در متن زیر توصیه‌های کاربردی در رابطه با چگونگی نقد کمیک به شما خواهیم داد.

چگونه نقد انیمیشن بنویسیم

حوزه نقد به خصوص فیلم و سریال سابقه طولانی در ایران دارد. سابقه‌ای که با وجود منتقدان برجسته سینمایی و البته تولید کنندگان محتوا در فضای مجازی دایره گسترده‌ای از اطلاعات درباره نقد فیلم را به وجود آورده است. اما در زمینه انیمیشن این گونه نیست، در واقع انیمیشن با وجود آن که در جهان سابقه‌ای به اندازه دنیای فیلم و حتی قدیمی تر دارد اما در حوزه نقد تخصصی تا به اکنون افراد شاخصی در این زمینه معرفی نشده‌اند.

البته نباید از این نکته گذشت که به واسطه ظهور سایت‌های تخصصی انیمیشن برای بحث نقد، این مدیوم چشم اندازی مناسب در آینده خواهد داشت. اما همچنان مطالب آموزشی قوی برای ارائه مباحث تکنیکی و فنی در خصوص نقد انیمیشن حداقل در فضای مجموعه‌های تخصصی به چشم نمی‌خورد. زیرا به دلیل تشابهات بین انیمیشن و فیلم عمده مباحث آموزشی نیز در این زمینه با فیلم یکی پنداشته می‌شوند.

نکات زیر قرار است به شما کمک کند تا دقیقا بفهمید یک منتقد انیمیشن چه تفاوتی با منتقدان فیلم دارد و چگونه باید به انیمیشن نگاه کنید.

کمیک چیست

کمیک به مجموعه داستان‌های مصوری گفته می‌شود که به صورت متوالی کنار هم قرار گرفته باشند. این تصاویر با ارائه دیالوگ‌‌هایی در قالب ابر یا بالون به روایت داستان می‌پردازد. داستان‌های مصور به چندین گونه تقسیم می‌شود:

کمیک‌های غربی
مانگا‌های ژاپنی
مانهواهای کره‌ای
مانهای چینی
پی‌نمای ایرانی

سواد سینمایی چیست

ما در برابر فیلم‌ها نباید صرفا تماشاگر، پذیرنده و منفعل باشیم. بی‌تردید مهم‌ترین راه مصون ماندن از اثرات نامطلوب ابزارهای دنیای مدرن پذیرش آن‌ها و مواجهه فعالانه و آگاهانه در مقابل‌شان است باید رویکرد خود را در مقابل ابزارهای جدید رسانه‌ای به مواجهه فعال و توام با شناخت و آگاهی بدل سازیم. حتی اگر چنین دیدگاهی نسبت به صنعت سینما نداشته باشیم، تحلیل فیلم به خودی خود جذاب است.

فیلم به عنوان اثری هنری می‌تواند در معرض تحلیل‌های متنوعی قرار بگیرد که زوایای جدیدی را برای ما می‌گشایند و بعضا ممکن است معنایی بسیار متفاوت به فیلم ببخشند. تحلیل یک فیلم یا اثر هنری با شکافتن اعماق و لایه‌های تودرتو و زوایای پنهان آن دروازه‌ای جدید به روی مخاطب می‌گشاید و او را غرق در لذتی وصف ناشدنی می‌کند.

لذتی که به لذت اکتشاف و یا فهم موضوع و مسئله‌ای می‌ماند. در واقع تحلیلگر به مثابه مکتشفی عمل می‌کند که پرده از رازهای درون فیلم بر می‌دارد.

زندگی‌های ما به طور آشکار و نهان تحت تاثیر فیلم‌هایی است که به ندرت زحمت اندیشیدن دقیق درباره آن‌ها را به خود می‌دهیم. معمولا توجیه ما این است که دلیل چندانی برای تلاش در جهت توضیح آنچه که از ابتدا آن را به عنوان سرگرمی پذیرفته‌ایم وجود ندارد.

یکی از این روش‌ها لذت چالش برانگیز تلاش برای اندیشیدن، توضیح دادن و نوشتن درباره تجربه‌ای است که با تماشای فیلم‌ها بدست می‌آید. تحلیل کردن فیلم و یا واکنش ما نسبت به آن لذت ما را زایل نمی‌کند، بلکه به ما امکان می‌دهد تا از آن فیلم به گونه‌ای لذت ببریم که تا پیش از آن نمی‌توانستیم.

همین دلیلی شد تا در مجموعه ویدئوهای کوتاهی به سراغ سینما بروم. تا به شما مخاطبان این هنر هفتم یاد دهم که چگونه سواد تماشای فیلم را کسب کنید. سواد سینمایی همان مهارتی است که در جهان امروز که تحت سلطه رسانه‌هاست مورد نیاز همگی ما خواهد بود.

---

تماشای ویدئو در آپارات

---

کتاب دیالکتیک نقد

همیشه با خودم گفتم ببین محتوای حرف چیه نه این که کی اون گفته.
کتاب دیالکتیک نقد یکی از کتاب های خوب تو زمینه سینماست، تو این کتاب هجده مقاله معتبر درباره سینما گرد آوری و ترجمه شده.
مقاله های که افراد مطرحی چون رابین وود، فرانسوا تروفو، برنارد ف دیک و غیره نوشتن و بیشتر به مباحث نظریه ها و بحث های فنی سینما می پردازند.
مباحثی چون میزانسن چیست، سینما و ایدئولوژی، نقد از دیدگاه فمنیستی و مباحث دیگه که تو کتاب اومده.

کتاب دیالکتیک نقد
مسعود فراستی
موسسه فرهنگی هنری سنا دل

اسلوب‌های نقدنویسی در قالب‌های موضوعی

در نقدنویسی مکانیزم نوشتن در باب فیلم که از پس درگیری شخصی منتقد با فیلم و نبرد دیالیکتیکی‌اش با دانش سینمایی و مواضع فردی‌اش حاصل می‌شود، قالب‌های نوشتاری مدیوم نقد در کلیت خود به چهار بخش تقسیم بندی می‌شود:

۱- نقدهای ژورنالیستی:
این نوع نقدها در قالب مطبوعاتی و توصیفی قرار گرفته و ببشتر به موارد سطحی فیلم و دایره‌ی اثر گذاری و نقاط ضعف و قوت اثر در لحظه و برآیند آن در کلیت می‌پردازد. نمونه‌ی این نوع نقدها در مطبوعات عمومی و بعضا تخصصی دیده می‌شود. برای نمونه در آمریکا بسیار این مدل نقد کارکرد فراگیر داشته و می‌توان ریویو نویسی فیلمها را هم جز این مدل نقدها طبقه بندی کرد.

۲- نقدهای فرمالیستی
نقد فرمالیستی گونه‌ای تخصصی و تئوریک در باب مدیوم نقد سینمایی برشمرده می‌شود که تاریخچه‌ی قدیمی‌ای دارد. این شیوه‌ی نقد از اوایل دهه‌ی بیست میلادی با تئوریسین‌هایی همچون ویکتور شوکلوفسکی، یوری تینیانوف، پیتر بوگاتیروف، بوریس آخنبام و کلینت بروکس وارد قالب نوشتاری سینما شد که تا به امروز بر ببشتر منتقدها و تئوریسین‌های سینمایی همچون لویی دلوک، هوگو مانستربرگ، آرنهایم، آندره بازن، اندرو ساریش و رابرت آرمیتاژ تاثیر گذاشته است تا اینکه تئوریسینی آمریکایی با کمک همسرش کریستین تامسون و همکارش نوئل کرول این قالب را بیشتر بسط دادند و نئوفرمالیسم را به وجود آوردند که سیطره و نقطه‌ نظر نگاه فرمیکشان به فیلمها گسترده‌تر شد.
فرمالیسم به ساختار فیلم می‌پردازد و از جز به کل می‌رسد. تئوری و دانش نظریه و شناخت درست ساختارهای سینمایی و قدرت تفکیک در این قالب برای منتقد بسیار مهم است.

۳- نقدهای سایکولوژیستی:
این نوع نقد از برداشت‌های روانکاوی فرویدی و بخصوص ژاک لاکان نشئت می‌گیرد. نقدهایی که به تفسیر و پاتولوژیست مضمون و کنش‌های درونی فیلم پرداخته و نقطه نظرش بیشتر بر روی موضوع است. ژان لویی بودری و‌ کریستین متز اولین بانیان این مدل نقد بودند و سپس شاگردان آنها اسلاوی ژیژک، لورا مالوی، پیتر وولن، جوآن کوبژک و اروین کاروینسکی این قالب را گسترده‌تر و عمیق‌تر نمودند. مباحثی همچون فمنیسم، تحلیل امر ناخودآگاه مخاطب در برخورد سببی‌اش با فیلم و بازشناسایی اثرات نمادین و ارگانیک فیلم بر هویت و شخصیت و‌ کنش‌های مخاطب از جمله عنوان‌های پاتولوژیستی این قالب از نقد بشمار می‌آید

۴- نقدهای اینترپِرتیویستی:
این نوع نقد که مبنایش بر اساس تفسیر و تاویل از مضمون و‌ محتوای فیلم است، کاملا خواستگاه توصیفی دارد. معمولا کسانی که به این شیوه در نقد ورود می‌کنند دارای پیش‌فرض‌های ابتدایی هستند. مثلا با پیشفرض فلسفی و برآیند‌گرفتن از نقطه نظر فلسفه با فیلم برخورد می‌کنند یا پیشفرض‌های اجتماعی و سیاسی و.....
فیلسوف‌ها و جامعه شناس‌هایی همچون هابرماس، مارکوزه، آلتوسر و ژان رانسیر از این شیوه در برخورد با سینما استفاده می‌کنند.
در رشته‌ی نقدنویسی آکادمیک در مراتب بالاتر که قالب نقد به صورت استاندارد و اصولی‌اش پیگیری می‌شود منتقد باید بتواند حداقل در این چهار اسلوب، در سه‌تای آن قلم فرسایی نماید.

نگارش تحلیل فیلم

نگارش تحلیل فیلم | درس صفر: چرا باید فیلم‌هایی را که می‌بینیم، تحلیل کنیم؟

ما نه فقط باید خودآگاه خود را در مقابل ناخودآگاهمان مسلط سازیم، بلکه باید رویکرد خود را در مقابل ابزارهای جدید رسانه‌ای به مواجهه فعال و توام با شناخت و آگاهی بدل سازیم.

امروزه ما در دنیایی مدرن زندگی می‌کنیم که ابزارهایش لحظه به لحظه بیشتر جهان اطراف ما را در سیطره خود در می‌آورند. یکی از این ابزارها رسانه و یکی از شاخه‌های رسانه صنعت فیلم و سینما است. تقریبا جدایی میان ما و صنعت فیلم ناممکن است. بخش عظیمی از اطلاعاتی که ما از دنیای اطرافمان بدست می‌آوریم از طریق فیلم‌ها و سریال‌ها بدست می‌آیند و بخشی از فرآیند یادگیری و آموزش ما به فیلم‌هایی که در سینما یا تلویزیون می‌بینیم گره خورده است. لذا به نظر می‌آید که جدایی و انفکاک میان ما و صنعت سینما حتی اگر ناممکن نباشد، بسیار سخت است.

چند نکته ساده برای نوشتن حرفه ای نقدهای آماتوری

شاید در کشوری زندگی میکنیم که محصولات فرهنگی و هنری در برابر کشور های دیگه, بسیار کم شناخته شده و اهمیت داده شده است و اندک کسانی که در این میان فعالیت می کنند, وظایف زیادی نیز بر عهده دارند. یکی از این وظایف نقد کردن این محصولات هنری و رسوخ کردن به لایه های زیرین اثر, و از طرف دیگر تبلیغ آن و بحث و مجادله پیرامون آن اثر می باشد.

پس شما هم اگر خودتان را طرفدار سینما, کتاب, کمیک, مانگا, انیمه و غیره می دانید, این وظیفه را دارید که با نقد کردن به درک بیشتر اثر برسید و در این راه افراد بیشتری ترغیب به این بازار فرهنگ و هنر کنید.

حالا چند نکته ساده برای نقد نویسی می گویم که با رعایت کردن آن, به یک نقد ایده آل و خوب دست خواهید یافت:

اهداف و انواع تحلیل فیلم

نوشتن درباره فیلم دارای چندین کارکرد است و به شما کمک می کند تا:

• واکنش خود نسبت به فیلم را بهتر درک کنید.
• دیگران را متقاعد کنید که چرا فیلمی را دوست دارید و به چه دلیلی از فیلمی خوشتان نمی آید.
• مطلبی درباره معرفی فیلم، فیلمساز یا یک مجموعه فیلم بیان کنید که ممکن است خوانندگان شما از آن بی خبر باشند.
• مقایسه ای میان یک فیلم و فیلم های دیگر انجام دهید و به درک بهتری از آنها برسید.
• ارتباطی میان فیلم و دیگر حوزه های فرهنگ برقرار کنید تا از این منظر هم فرهنگ و هم سینمایی که مولود آن است را تشریح کنید.