چگونه نقد کمیک بنویسیم
کمیک رسانه‌ای با قدمت طولانی است. قدمتی حتی بیشتر از خط، زیرا می‌توان ادعا کرد که کمیک یا تصاویر متوالی که حاوی روایت تصویری هستند اولین بار توسط انسان‌های غار نشین اختراع شدند. بعدها توسط مصریان که خطر تصویری هیروگلیف را توسعه دادند شکل گرفته و در اوایل قرن بیست میلادی به عنوان رسانه‌ای تاثیرگذار شناخته شدند. امروزه کمیک‌ها را به عنوان یکی از عناصر مهم در جریان چرخه صنعت فرهنگی و همچنین یکی از کتاب‌های حوزه ادبیات می‌شناسند.
نوشتن و نقد کردن کمیک بسیار مشابه با نقد کتاب است. تنها تفاوت در آن است که در کمیک از تصاویر برای بیان موضوعات استفاده می‌شود ولی در کتاب متن این کار را انجام می‌دهد. پس در ابتدا برای نقد یک کمیک باید بتوانید کتاب نقد کنید و بعد از آن به سراغ یادگیری نوشتن نقد برای کمیک بیایید. در متن زیر توصیه‌های کاربردی در رابطه با چگونگی نقد کمیک به شما خواهیم داد.
1- اگر قرار است درباره یک کمیک نقد بنویسید پس علاوه بر خواندن آن اثر باید آثار دیگر یا عنوان‌های دیگر کمیک را نیز مطالعه کنید. این مطالعه باعث می‌شود تا شما دید وسیع تری نسبت به دنیای کمیک پیدا کنید. همچنین میتوانید با انواع سبک‌های هنری، سبک طراحی و سبک نویسندگی دیگر فعالان این حوزه نیز آشنا شوید.
2- میتوانید از نظرات افرادی که کمیک مورد نظر شما را مطالعه کرده‌اند استفاده کرده تا اطلاعات بهتری درباره آن اثر کسب کنید. این نظرات می‌توانند قالب و ساختار کلی نوشته شما را شکل دهند، زیرا متوجه می‌شوید نظر خوانندگان درباره اثر چیست.
3- درباره هنرمندانی که کمیک را طراحی یا نوشته‌اند اطلاعات کسب کنید. این کار باعث می‌شود تا شما دقیقا بدانید که سیر تولید کمیک مورد نظر چگونه است و مشخص می‌کند که سابقه این افراد چه بوده است. از سوی دیگر اطلاعات شخصی هنرمندان می‌تواند به شما کمک کند تا بدانید تاثیرات فرهنگی، اجتماعی و ساختاری که این افراد در زندگیشان داشته‌اند چگونه در اثر آن‌ها نمایان شده است.
4- قبل از مطالعه دقیق کمیک آن را خلاصه وار بررسی کنید. این کار باعث می‌شود تا شما بتوانید در نگاه اول نقاط ضعف و قوت کلی اثر را بهتر درک کنید. به طور مثال حجم کمیک یا کیفیت چاپ، نوع کاغذ، جلد و حتی نوع تیتر استفاده شده در این مرحله دید کلی از اثر به شما می‌دهند.
5- ساختار و موضوع کمیک را درک کنید. کمیک‌ها می‌توانند در ژانرهای مختلفی تولید شوند، از ژانر ابرقهرمانی بگیرید تا کمیک‌های بیوگرافی و حتی زندگی روزمره. کمیک‌ها حتی ممکن است دارای یک داستان اصلی و چند داستان فرعی نیز باشند که این خود باعث می‌شود شما متوجه شوید ساختار اصلی داستان یا موضوع کمیک چیست.
6- یادداشت برداری را فراموش نکنید. همیشه در هنگام مطالعه کمیک دفترچه یادداشت با خود داشته باشید تا نکات مورد نظر خود را درباره داستان، شخصیت‌ها و حتی طراحی کمیک در آن یادداشت کنید.
7- کمیک را در ابتدا معرفی کنید. بسیاری از منتقدان بدون معرفی اثر به نقد آن می‌پردازند که این اشتباه است. یادتان باشد که در ابتدای نقد خود به معرفی کامل کمیک بپردازید تا مخاطب بداند قرار است درباره چه چیزی صحبت کنید. میتوانید در این بخش نام نویسنده و طراح، نام ناشر، سال انتشار، تعداد جلد و حتی خلاصه‌ای از کمیک را به مخاطب ارائه دهید. یادتان باشد اگر کمیک به صورت مجموعه‌ای است پس اسم داستان‌های فرعی ( کمیک، فیلم، انیمیشن و .. ) که با داستان اصلی ارتباط دارند را نیز ذکر کنید.
8- هدف ساخت کمیک را مشخص کنید. هر اثری بر مبنای هدفی ساخته می‌شود که نویسنده اثر به دنبال آن است. با خواندن کمیک میتوانید تا حدودی درباره هدف نویسنده اشنا شوید ولی میتوانید با مطالعه مصاحبه ها یا اظهارنظرهای نویسنده اطلاعات بیشتری را درباره این که چرا این اثر را خلق کرده است پیدا کنید.
9- توضیح دهید که موضوع کمیک درباره چیست. برای این که مشخص کنید این کمیک درباره چیست می توانید دو کار انجام دهید؛ ابتدا با توصیف طرح داستان به دنبال اهداف کمیک باشید، دوما با تحلیل محتوای آن بفهمید کمیک درباره چیست. میتوانید طرح اصلی داستان را بازگو کنید یا شخصیت‌ها را معرفی کنید یا حتی صحنه‌های مهم را برای مخاطب توصیف کرده و از این طریق به محتوای اصلی کمیک دست یابید. در بخش دوم میتوانید محتوای داستان را تحلیل کنید، به طور مثال در کمیک Watchmen موضوع اصلی آن است که ابرقهرمان‌ها در زندگی واقعی خود چگونه هستند. یا در همین کمیک رفتار ابرقهرمان‌ها از دید منفی ماجرا بررسی می‌شود.
10- کیفیت داستان را ارزیابی کنید. میتوانید با بررسی سیر حرکت داستان و شخصیت پردازی کاراکترها متوجه نقاط ضعف و قدرت نویسنده در کمیک شوید. این که داستان توانسته است مخاطب را به خود جذب کند یا میزان درگیری‌ها یا برخورد در داستان به اندازه‌ای است که مخاطب با داستان همراه شود در این بخش مشخص می‌شوند. این که تا چه اندازه شخصیت‌ها خوب پرداخته شده‌اند و مخاطب با آن‌ها همزاد پنداری می‌کند نیز در این بخش بررسی می‌شود.
11- سبک هنری کار را بررسی کنید. هر اثری سبک خاص خود را دارد یا از یک سبک خاص پیروی می‌کند، همچون سبک طراحی مانگا یا مانهوا که ساده ولی با داستان عمیق‌اند. بررسی رنگ‌ها و طراحی پس زمینه‌ها و شخصیت‌ها می‌تواند نقد شما را متفاوت‌تر کند. همچنین بررسی نحوه درست پنل بندی و چیدمان پنل‌ها نیز به منتقد کمک می‌کند نقد بهتری را به مخاطب ارائه دهد.
12- نتیجه بگیرید. نتیجه گیری، بخش پایانی نقد و یکی از مهمترین عناصر در نقد نویسی است. به عنوان یک منتقد علاوه بر ارائه توصیف و مشخص کردن نقاط ضعف و قوت اثر باید همچون یک مترجم اثر را برای مخاطب ترجمه کنید. با آوردن مثال و توضیحات دقیق میتوانید مخاطب را آگاه کنید که آیا قرار است اثری مناسب را بخواند یا اثری نامناسب.
