Wabi sabi
چهارچوب فکری به نام وابی و سابی
کشور آفتاب تابان همیشه به عنوان یکی از کشورهای مهم در زمینه فرهنگ و هنر شرقی مورد توجه بوده است. کشوری جزیره‌ای که در انتهای قاره آسیا واقع است و همین علتی بوده برای بکر بودن فرهنگ و هنر این کشور نسبت به باقی ملت‌ها. کتاب وابی و سابی توسط دکتر سعید آیت حسینی نوشته شده است. حسینی استاد زبان شناسی ژاپنی در دانشگاه تهران است که در طی سال‌ها فعالیت خود توانسته است کتاب‌های زیادی در زمینه فرهنگ و هنر کشور ژاپن تالیف کند. کتاب وابی و سابی کلیدهایی برای فهم هنر و ادبیات ژاپن به مفهوم چهارچوب فکری می‌پردازد که اصلی‌ترین مبحث در فرهنگ و هنر ژاپن است. یعنی ستایش و زیبا دیدن اندوه، رنج، سادگی و فقر که معنی کلمه وابی است و ستایش و زیبا دیدن پیری، کهنگی و تنهایی که مفاهیم کلمه سابی است. در واقع این چهارچوب فکری به نوعی به ساده زیستی و لذت بردن از دنیای اطراف خود می‌پردازد و در تقابل با فرهنگ تجمل گرایی و مصرف گرایی غربی است.
کتاب وابی و سابی دریچه‌ای است به درک مدل زندگی مردمان سرزمین آفتاب و همچنین می‌تواند کمک بسیاری باشد برای درک مفاهیم پیچیده‌ای که در فرهنگ و ادبیات ژاپن موجود است. در واقع ژاپنی‌ها ابهامات بسیاری را در مواجهه مردمان دیگر کشورها با فرهنگ خود قرار داده‌اند. که همین ابهام انگیز بودن باعث شده است که فرهنگ و ادبیات این کشور به گونه‌ای خاص در نزد ما دیده شود. ولی این کتاب در صدد این است تا این ابهامات را برطرف کرده و بتواند دید مناسبی نسبت به فرهنگ ژاپن در اختیار ما قرار دهد.
کتابی تالیفی برای درک فرهنگ و ادبیات ژاپن
نکته مهمی که در این کتاب قطعا نگاه مخاطب را جلب می‌کند تالیفی بودن آن است. کتاب‌های تقریبا اندکی در زمینه فرهنگ و هنر کشور ژاپن در ایران موجود است. همین تعداد کم نیز به صورت ترجمه از کتاب‌های انگلیسی زبان در بازار موجود است. قطعا تالیفی بودن این کتاب کمک بسیار زیادی به مخاطب خواهد کرد تا بتواند درک درستی از فرهنگ و هنر ژاپن داشته باشد. زیرا بخش عظیمی از عمق و مفاهیم فرهنگی در زمان ترجمه متون از زبانی به زبان دیگر دستخوش تغییر شده و این خود یکی از مشکلات اساسی کتاب‌های غیرتالیفی است.
گاها پیش آمده است که جملات یا کلمات در هنگام برگرداندن از زبان ژاپنی به انگلیسی و بعد فارسی دچار تحولاتی شده‌اند که معانی آن را بلکل عوض کرده است. به طور مثال هایکو که از قالب‌های شعری مشهور ژاپنی است، اگر در صورت نداشتن درک درست از حس و حال آن و اتکا کردن تنها به معانی کلمات در دیکشنری ترجمه شود می‌تواند باعث عدم درست انتقال مفهوم شعر به مخاطب شود. زیرا هایکو تماما بستگی به مفهوم و عمق حس و حال کلماتی دارد که به عنوان شعر در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند.
درون کتاب چه می‌گذرد
نویسنده در این کتاب سعی کرده است درک درستی از مفهوم فرهنگ و هنر ژاپنی به مخاطب ارائه دهد. کتاب در شش فصل تالیف شده است. در فصل اول و دوم کتاب مخاطب با مفهوم وابی و سابی آشنا شده و این نظام فکری و زیبایی شناختی را به درستی درک خواهد کرد. در دو فصل اول نویسنده با درک و تجربه شخصی خود از مفهوم وابی و سابی سعی در انتقال این چهارچوب فکری آن هم به ساده‌ترین شکل ممکن را دارد. ارائه تاریخچه‌ای از فرهنگ ژاپن و همچنین مثال‌هایی از چهره‌های مشهور فرهنگی و دینی این کشور ما را به خوبی با مفهوم این کلمات آشنا می‌کند.
فصل سوم به مراسم چای ژاپنی و شکل‌گیری این مراسم کتاب اختصاص دارد. نویسنده در این فصل علاوه بر بازگویی چگونگی برگزاری این مراسم ما را با چگونگی و تغییرات این مراسم در طی سال‌های متمادی آشنا می‌کند. در ادامه فصل نویسنده به این نکته می‌پردازد که چگونه پارادایم فکری وابی و سابی در این مراسم تاثیر گذاشته و آن را تبدیل به یکی از عناصر و مشخصه‌های اصلی فرهنگ ژاپنی کرده است.
فصل چهارم به سایر هنرهای کشور ژاپن همچون هنر گل آرایی و همچنین باغ‌های ژاپنی اختصاص دارد. نویسنده با ارائه عکس و همچنین بیان نظرات هنرمندان مشهوری که در این زمینه فعالیت می‌کنند سعی بر این دارد که ما را با عناصر اصلی به خصوص در گل آرایی و مفاهیم درون هر کدام از این چیدمان‌ها در این هنر اشنا سازد. در این فصل نیز ما شاهد ارتباط وابی و سابی با هنرهای دیگر هستیم همچون فصل پنجم که سبک شعر ژاپنی مورد بررسی قرار می‌گیرد و ما با هایکو اشنا می‌شویم. فصل پنجم از جمله قسمت‌های مهم این کتاب است زیرا با ارائه هایکوهای مشهور ژاپنی هم به زبان فارسی و هم به زبان ژاپنی همراه با تلفظ انگلیسی، مخاطب درک عمیق‌تری از هایکو را به دست خواهید آورد. علاوه بر متن هایکوها نویسنده با ارائه تفسیری از هر هایکو ارائه شده و همچنین تاریخچه‌ای از هر هایکو ما را بیشتر با قالب شعر ژاپنی آشنا می‌کند.
دایرالمعارفی برای فرهنگ و ادبیات ژاپن
کتاب در واقع ما را با عناصر اصلی فرهنگ ژاپن آشنا می‌کند. بر خلاف دیگر کتاب‌های موجود در بازار که تنها تمرکز خود را بر یکی از عناصر فرهنگی ژاپنی مثلا هایکو یا مراسم چای گذاشته‌اند. به همین خاطر می‌توان کتاب را به عنوان یک دایرالمعارف مناسب درباره فرهنگ و ادبیات ژاپن در نظر گرفت. از سوی دیگر کتاب نه تنها از نثر روان برخوردار است بلکه نویسنده در کنار نثر روان خود سعی بر استفاده از کلمات ژاپنی نیز کرده است. کلمات ژاپنی در درون متن به فارسی نوشته شده‌اند که این خود قابل توجه است زیرا در هنگام خواندن باعث می‌شود که ما در شکل کلی متن دچار عدم پیوستگی نشویم. در عوض معنی کلمات ژاپنی همراه با نگارش آن به ژاپنی و تلفظ در پاورقی کتاب قرار دارد. این قرار گیری باعث می‌شود تا اگر خوانندگان علاقه به یادگیری زبان ژاپنی داشته باشد می‌توانند املای هر کلمه و حتی تلفظ آن را نیز یاد بگیرند. اگر علاقه نیز نداشته باشد مشکلی در خواندن متن کتاب برای آن‌ها پیش نمی‌آید که این خود از نکات مثبت کتاب است.
کتاب وابی و سابی کلیدهایی برای فهم هنر و ادبیات ژاپن را در مجموع می‌توان کتاب خوبی ارزیابی کرد که توانایی آن را دارد که شما را با تفکر و فرهنگ سرزمین آفتاب تابان تا حدود بسیار زیادی آشنا کند. به خصوص علاقمندان و همچنین پژوهشگران حوزه‌های فرهنگی که می‌خواهند درباره فرهنگ مردمان شرق آسیا اطلاعات کسب کنند و به پژوهش بپردازند. این کتاب می‌تواند به عنوان مرجع فرهنگی خوبی برای آشنایی با تفکر وابی و سابی باشد.
آقای بهامیر بسیار سپاااس گزارم . من این کتاب را چندی پیش در انجمن مطالعات ژاپن دیدم و امروز وقتی دیدم شما آنرا را معرفی کردید ، عزمم جزم شد که حتما آنرا بخرم زیرا با توجه به شناختی که از شما در مقاله هایتان به دست آوردم ، متوجه شده بودم که شما به مطلبی که ارائه می دهید و مخاطبتان ارزش قائل هستید و ان شاءالله همین امر در پیشرفت روز به روز شما کمک شایانی خواهد کرد.