نقد انیمه Slam Dunk

نابغه بسکتبال

امروزه نقش رسانه به عنوان یکی از بزرگترین ابزارهای ارتباطات و آموزش در تمامی دنیا ثابت شده است. همگی ما می دانیم که آموزش در سنین خردسالی بیشترین تاثیر را در زندگی آینده فرد خواهد داشت و این آموزش از طریق خانواده، مدرسه و دوستان به فرد منتقل می شود اما شاید ابزار پنهانی که گاه از دید خیلی از ما و تاثیر آن بر انسان ها پنهان می ماند وجود رسانه است به خصوص تلویزیون و سینما. ابزار تلویزیون و سینما نیز برای آموزش و تاثیر گزاری بر کودکان انیمیشنمی باشد.

انیمیشن بیشترین سهم را در آموزش و تاثیر بر کودکان داراست و همین نکته باعث سرمایه گزاری های سنگین دولت ها بر روی این رسانه شده است. بیشترین تاثیرات مثبت و منفی انیمیشن ها بر روی کودکان و نوجوانان است چون در این دوره از زندگی، کودک در حال آموزش اصول و شیوه زندگی کردن است و قسمت عمده شخصیت او در حال شکل گیری می باشد به همین دلیل همانند سازی و الگوبرداری در این سنین باعث می شود که انیمیشن ها تاثیر بیشتری روی کودکان داشته باشد.

کودکان در سنین پایین تر قادر به تمییز دادن بین دنیای واقعی و غیرواقعی نیستند و شخصیت شان براساس همانند سازی و الگوبرداری از شخصیت های موجود در انیمیشن ها می باشد و این شخصیت ها می تواند روی آنها تاثیر بگذارد، بنابراین انیمیشن ها می توانند باعث فرهنگ سازی شوند و روی نگرش ها و ارزش های افرادی که نسل آینده را می سازند، تاثیر بگذارند و در شکل گیری شخصیت کودکان نقش عمده ای را ایفا کنند. پس یکی از نقش های انیمیشن در جامعه انسانی فرهنگ سازیست و انیمیشن ها توانسته اند به خوبی از پس فرهنگ سازی برای نسل های انسان ها بر بیایند. فرهنگ سازی که گاهی می تواند تغییراتی به بزرگی آن چه که تصور نمی کنیم را رغم بزنند.

اسلم دانک یکی از اصطلاحات ورزش بسکتبال می باشد که امروزه در دنیای بسکتبال بسیار به چشم می خورد و به عنوان نماد زیبایی و قدرت در بسکتبال شناخته می شود. کسانی که در جریان بازی می توانند اسلم دانک انجام دهند معمولا جزو محبوبترین بازیکنان در نزد تماشاگران شناخته می شوند. اسلم دانک یکی از قواعد بازی در بسکتبال و به این صورت انجام می گیرد که بازیکن در هوا می پرد و با دو دست و یا یک دست لبه‌های حلقه بسکتبال را گرفته و توپ را در داخل آن قرار می‌دهد. این حرکت به اختصار اسلم دانک خوانده می شود .

بسکتبال یکی از ورزش های توپی و گروهی می باشد که بدون دخالت پا بازی می شود و شامل 2 گروه 5 نفره است، که در زمینی مستطیل شکل و هدف بازی پرتاب توپ به درون سبدهایی است که در دو سمت زمین قرار دارند و به تخته‌ای به نام «بک‌ بُرد» متصل‌اند، هر تیم باید توپ را به درون سبد تیم روبرو بیندازد. در حال حاضر این ورزش با قدمت بیش از 120 سال یکی از محبوب ترین ورزش های جهان به خصوص در قاره آمریکا می باشد، جایی که حرفه ای ترین لیگ بسکتبال جهان با نام NBA در آن برگزار می گردد و بهترین بازیکنان سراسر جهان در آن به رقابت می پردازند.

اسلم دانک ( Slam Dunk ) ، نام یکی از محبوبترین مانگاهای ورزشی ژاپنی و جهان می باشد، مانگایی بسیار شاخص که توانسته است جایزه انجمن بسکتبال ژاپن را برای کمک به پیشرفت ورزش بسکتبال در کشور ژاپن دریافت کند. جایزه ای که نشان می دهد که رسانه، انیمیشن و به خصوص مجلات مصور چگونه می توانند فرهنگ ساز باشند.

مجموعه اسلم دانک که دارای 31 فصل است در سال های 1990 تا 1996 در هفته نامه شونن جامپ ( نام یکی از معتبر ترین مجلات مانگا که از سال ۱۹۶۸ در ژاپن، توسط انتشارات شوئیشا منتشر می‌شود ) به چاپ رسیده است و نسخه انگلیسی این اثر نیز توسط بخش انگلیسی زبان مجله شونن جامپ در شمال آمریکا به چاپ رسید. اسلم دانک در ژانر ورزشی و توسط تاکهیکو اینوئه Takehiko Inoue خلق شده است. تاکهیکو اینوئه متولد سال 1967 در کاکوشیمای ژاپن و یکی از مانگاکارهای مطرح کشور ژاپن است. از جوایز شاخصی که تاکهیکو اینوئه در طول دوران کار خود کسب کرده است می توان به

          Tezuka Award (1988)

Shogakukan Manga Award (1995)

Kodansha Manga Award (2000)

Tezuka Osamu Cultural Prize (2002)

( تاکهیکو اینوئه Takehiko Inoue )

اشاره کرد و از دیگر اثار معروف وی نیز می توان از Vagabond نام برد که این مجموعه به روایت زندگی شمشیر زن ژاپنی میاموتو موساشی و بر اساس رمانی از ایجی یوشیکاوا پرداخته است. شهرت تاکهیکو اینوئه بیشتر بر اساس مانگای اسلم دانک می باشد، مانگایی که توانسته است جزو پرفروش ترین مانگاهای تاریخ ژاپن در سال 2012 و با فروش بیش از 120 میلیون جلد تنها در کشور ژاپن شود و در سال 2007 توانست عنوان محبوبترین مانگای ژاپنی را در جشنواره Shogakukan Manga کسب نماید.

( نوبوتاکا نیشیزاوا Nobutaka Nishizawa )

در سال 1993 اقتباسی انیمیشنی از این مانگای محبوب در 101 اپیزود 23 دقیقه ای توسط شبکه TV Asahi و استودیوی Toei Animation ساخته شد. کارگردانی این انیمیشن بر عهده نوبوتاکا نیشیزاوا Nobutaka Nishizawa  ( تولد 1940 در کوماموتو، وفات 2015 ) ژاپنی بوده است. موسیقی این اثر نیز توسط Takanobu Masuda و گروه B.M.F تهیه شده است. داستان انیمه درباره ساکوراکی هانامیچی می باشد که یک خلافکار دبیرستانی است و برای به دست آوردن علاقه هاروکو آکاگی به تیم بسکتبال شوهوکو می پیوندد و تبدیل به یکی از بسکتبالیست های مطرح دبیرستانی می شود. کل اتفاقات داستان حول محور شخصیت هانامیچی و هم تیمی های او در شوهوکو می گذرد و فراز و فرود هایی که این افراد در طی رسیدن به هدفشان که قهرمانی در مسابقات بسکتبال دبیرستانی است را به تصویر می کشد. از شخصیت های اصلی این انیمه می توان به Sakuragi Hanamichi ( با صداپیشگی Takeshi Kusao ) ، Rukawa Kaede ( با صداپیشگی Hikaru Midorikawa ) ، Hisashi Mitsui ( با صداپیشگی Ryōtarō Okiayu ) ، Miyagi Ryota  ( با صداپیشگی Yuku Shioya ) و Akagi Takenori  ( با صداپیشگی Kiyoyuki Yanada ) اشاره کرد که همگی با هم تیم بسکتبال مدرسه شوهوکو را تشکیل می دهند. تیمی که هدفش شرکت در مسابقات قهرمانی بسکتبال دبیرستانی کشور ژاپن است و این تیم برای رسیدن به این عنوان باید با حرف های قوی خود رو در رو شده و آن ها را شکست دهند.

بسیاری از مخاطبان و منتقدان جهان مانگا و انیمه، اسلم دانک را پایه گذار سبک نوین آثار ورزشی در مجموعه تولیدات انیمیشنی کشور ژاپن می دانند. گواه این ادعا نیز انیمه و مانگای Kuroko no Basuke می باشد که بنا بر ادعای نویسنده این اثر یعنی تاداتوشی فوجیماکی وی داستان این مجموعه را از مجموعه اسلم دانک الهام گرفته است و به نوعی ادامه این مجموعه می باشد.

اسلم دانک و شخص تاکهیکو اینوئه را می توان به جرات جریان ساز گسترش بسکتبال در بین نوجوانان و جوانان ژاپنی دانست و یکی از پایه های اصلی نفوذ بسکتبال در قشر جوان این کشور به طوری که بسیاری از مخاطبان این مجموعه بعد از خواندن اسلم دانک به ورزش بسکتبال روی آورده اند و این جریان را می توان از نامه ها و بازخوردهایی که تاکهیکو اینوئه از مخاطبان خود دریافت می کرد به وضوح دید. به طوری که ویرایشگر اسلم دانک اعلام کرده است که بسکتبال یک تابو در این جهان بود و ما آن تابو را شکستیم و باعث شدیم بسکتبال محبوبیت خود را دوباره باز پس بگیرد. اسلم دانک در زمان انتشار خود ثابت کرد که داستان هایی با محتوای ورزشی این پتانسیل را دارا می باشند که بتوانند ورزش های دیگر را همچون فوتبال و والیبال را در بین مخاطبان خود محبوب کنند. این آثار می توانند با ایجاد حس شور و شوق در جوانان آنان را به سوی ورزش بکشانند تا در قالب داستان های ورزشی بتوان هدف های فرهنگ سازی را در جامعه اجرایی کرد، فرهنگ سازی که می توان نمونه های بسیاری از آن را در مجموعه آثار کشور ژاپن ببینیم از آثاری مثل فوتبالیست ها در دهه 80 میلادی تا مجموعه های با محوریت ورزش همچون Kuroko no Basuke ، Haikyuu و یا days در سال های اخیر که همگی با محوریت علاقه مند کردن یک نسل به ورزش به وجود آمده اند.

امروزه نقش انیمیشن در آموزش به ویژه آموزش ورزش بسیار مشهود است و از طریق ساخت مجموعه های ورزشی می توان قشرهای مختلف مردم را به سوی ورزش کشاند و حتی فراتر از آن یک ورزش ناشناخته را به بهترین شکل ممکن به مردم شناساند. انیمه اسلم دانک و سایر انیمه های ورزشی به خوبی توانسته اند که قوانین و مقررات و حتی نحوه انجام ورزش های مختلف را به مخاطبان یاد دهند به طور مثال نکات آموزشی کوتاهی که در حین پخش انیمه توسط کاراکتری به نام دکتر بسکتبال به مخاطبان آموزش داده می شود. این آموزش ها شامل قوانین بازی بسکتبال مثل قانون سه قدم یا قانون سی ثانیه و یا تکنیک ها و استراتژی های تیم ها در موقع بازی و یا حتی نقش هر بازیکن یا پستی که بازی می کند می شود. این آموزش ها به راحتی می توانند مخاطبانی که آشنایی با بسکتبال ندارند را کمک کنند تا بتواند قوانین و مقررات بازی بسکتبال را فرا گیرند. این نوع آموزش از نظر علمی نیز می توان گفت تاثیر بیشتری نسبت به مطالعه این قوانین و مقررات از روی کتاب ها یا مقالات آموزشی بسکتبال دارد.

انیمه های ورزشی با وجود قهرمان هایی که از صفر و با قدرت تلاش و اراده خود به قله های موفقیت رسیده اند می توانند الگوهایی بسیار مناسبی برای مخاطبانی باشند که زندگیشان با تاثیر از این الگوها ساخته شده است، و این همانند سازی و همزاد پنداری با این قهرمانان می تواند باعث تربیت یک نسل کارآمد باشد. نسلی که با فرهنگ سازی از طریق رسانه و آموزش آنان با انیمیشن آینده یک جامعه را رقم می زنند. نکته ای در ظاهر کوچک ولی بسیار تاثیر گذار که نقش آن امروزه در کشور ما نادیده گرفته شده است و یا اگر نادیده گرفته نشده است این آموزش برعهده آثار غربی است نه آثار داخلی. به عنوان نکته پایانی نقد خود این را بازگو می کنم که شاید انیمیشن در دیدگاه بسیاری از مردم فقط برای کودکان باشد و حتی جدی نیز گرفته نشود اما باید یادمان باشد که این انیمیشن ها نسل آینده ما را تربیت می کنند، همان قدر که ما نسبت به این آثار بی توجه باشیم گویی که نسبت به آینده نسل بعد خود بی توجه هستیم.