نقد انیمه Servant and Service

من یک کارمند هستم

انسان ها همگی به دنبال کسب رفاه هستند و برای به دست آوردن رفاه باید به فکر منبع درآمد باشند. داشتن شغل یکی از اصلی ترین راهکارهای انسان ها برای به دست آوردن منابع مالی است. شاغل شدن یکی از مراحل مستقل شدن انسان ها و ورود آن ها به دنیای بزرگسالی است. تعریف شغل یعنی ارائه خدمات و دریافت پول به ازای ارائه دادن آن خدمات که گاهی این خدمات فیزیکی است مثل کارگران و گاهی ارائه خدمات فکری مثل کارمندان.

داشتن شغل و در آمد همیشه یکی از بزرگترین اهداف زندگی انسان ها است به خصوص جوان ها که می خواهد از طریق داشتن شغل و کسب درآمد به اهداف آینده خود برسند. شغل کارمندی در تعریف یعنی انجام دادن خدمات فکری در دستگاه های اداری که می تواند دستگاه های دولتی و یا خصوصی باشد تعریف می شود و شغلی عموما دراز مدت و با حقوق ثابت است. تاریخچه کارمند بودن شاید به دوران پادشاهان بازگردد ولی مفهوم امروزی کارمند بودن بعد از انقلاب صنعتی شکل گرفته است که دولت ها و مراکز خصوصی برای تامین نیروی انسانی ثابت خود به سمت استخدام و آموزش افراد رفته اند و مفهوم جدیدی در عرصه کار و فعالیت به وجود آمد با عنوان کارمند. شغلی ثابت که عموما در شرکت ها و یا مراکز دولتی افراد به آن مشغول هستند که شغلی با ثبات و دارای مزایای خوبی نسبت به شغل کارگران است. تقریبا همه ما کسانی که به دنبال شغل هستیم دوست داریم کارمند باشیم چرا که نه تنها شغلی گاها بدون کار فیزیکی است بلکه از ارزش اجتماعی بالاتری نیز بر خوردار است. شغلی که می تواند یک آینده و اعتبار مناسب را برای شما فراهم آورد.

کشور ژاپن یکی از سرزمین هایی است که شغل افراد در تعیین اعتبار افراد بسیار اهمیت دارد. از طرفی به خاطر بافت های اجتماعی و فرهنگی ملت ژاپن وجود شغل هایی که به ارائه خدمات به افراد می پردازند همچون شغل های کارمندی در ادارات که با ارباب رجوع برخورد مستقیم دارند دارای ارزش بالایی هستند. تقریبا تمام جوان هایی که بعد از فارغ التحصیلی به دنبال کار هستند دوست دارند که به عنوان کارمند در بخش های خصوصی یا دولتی مشغول به کار شوند. درآمد خوب و اعتبار شغلی و البته حس انجام وظیفه و ارائه خدمات به مردم و کشور خود یکی از صدها دلیل این گرایش است، چیزی که حتی در اثار سینمایی و انیمیشنی آن ها نیز به خوبی نمود پیدا می کند. فقط کافی است همین قدر بدانید که در ژاپن مرگ در اثر کار زیاد یک افتخار است و این نشان می دهد اهمیت داشتن شغل و ارائه خدمات به مردم به چه اندازه در ژاپن مهم است.

انیمه servant and service درباره موضوع شغل و اهمیت آن است. این انیمه درباره کارمندان و شرایط شغلی و زندگی آن ها و مشکلات و اتفاقاتی که آن ها در طول کار روزانه خود با آن مواجه می شوند صحبت می کند. داستان در یک اداره دولتی در شهری خیالی روایت می شود، اداره ای که در زمینه رفاه و ارائه انواع خدمات دولتی به مردم فعالیت می کند. از انتخاب اسم برای نوزادان تا انواع خدمات مثل ثبت ازدواج یا ثبت سند یا بازنشستگی و غیره. داستان انیمه با استخدام کارمندان جدید آغاز می شود و گوشه ای از فعالیت های این تازه واردان و وظایفی که آنان باید برعهده بگیرند را به نمایش می گذارد. داستانی کمدی ولی با مفاهیم عمیق و متفاوت از انیمیشن سازان ژاپنی این بار درباره کارمندان.

انیمه servant and service محصول سال 2013 کشور ژاپن است. این انیمه از روی مانگایی با همین نام ساخته شده که نویسنده آن Karino Takatsu است. این مانگاکار متولد 1982 در هوکایدو و در کارنامه خود طراحی سری مجموعه های Working را نیز دارد. داستان سری مجموعه های Working همگی درباره اهمیت شغل، انواع شغل های مختلف و زندگی افرادی است که به کار در این مشاغل مشغول هستند. مانگای خدمتگزاران و خدمات در مجله Big Gangan و از سال 2011 تا 2014 و در قالب 4 فصل ارائه شده است. در سال 2013 این مانگا توسط استودیوی معروف A-1 Pictures و با کارگردانی Yasutaka Yamamoto که آثار نه چندان مطرحی چون Jitsu wa Watashi wa یا Senjou no Valkyria را کارگردانی کرده است به یک انیمه 13 قسمتی تبدیل شد. موسیقی این انیمه بر عهده monaca و هنرپیشگانی همچون Ai Kayano ( در نقش Lucy )، Tatsuhisa Suzuki ( در نقش Yutaka Hasebe ) و Mai Nakahara ( در نقش Saya Miyoshi ) در آن به ایفای نقش پرداخته اند.

داستان با معرفی سه شخصیت اصلی لوسی، یوتاکا و سایا آغاز می شود که به عنوان کارمندان تازه در اداره رفاه اجتماعی استخدام شده اند. داستان انیمه روایتی کمدی گونه و با محوریت وقایع و دیالوگ های طنز دارد. اکثر اتفاقات و مشکلات در انیمه با زبان طنز بیان می شوند که این زبان طنز حتی برای مفاهیم جدی نیز به کار برده شده است. به سبب این که داستان انیمه درباره کارمندان است بخش عمده ای از فضای داستانی در اداره رفاه و تقابل بین کارمندان و مردم یا کارمندان با یکدیگر می گذرد. شخصیت های انیمه هر کدام بنا بر دلایلی توانسته اند که به اداره رفاه اجتماعی ورود پیدا کنند و هر کدام شخصیت های طنز گونه ای را در خود دارا می باشند. لوسی شخصیت محوری داستان یک دختر جوان است که برای گرفتن انتقام از کارمندی که در هنگام نوزادی خود اسم عجیبی را به پدر و مادر او معرفی کرده است و آن ها نیز آن اسم را ثبت کرده اند به این اداره وارد شده است. یوکاتا دیگر شخصیت اصلی یک پسر جوان است که در طول انیمه به هر بهانه ای می خواهد از سرکار خود فرار کرده و کار نکند. بخش عمده طنز های کلامی و موقعیتی انیمه بین لوسی و یوکاتا رخ می دهد که در عمده موارد نیز این یوکاتا است که بار طنز سکانس ها را با خود حمل کرده و به آن ها شدت می دهد. یوکاتا در عین تنبلی یا فرار از کار یک فرد باهاشون و مسلط بر قوانین و وضایف سازمان رفاه اجتماعی است که در بسیاری از سکانس ها به کمک همکاران خود در مواجهه با ارباب رجوع ها به یاری آن ها می شتابد. این جنبه از شخصیت یوکاتا شاید کاملا با فضای طنز و تبلی او در تضاد باشد ولی نشان می دهد که هر کارمند باید کاملا با قوانین و نحوه برخود با ارباب رجوع آشنایی داشته باشد و رضایت آن ها را جلب کند. در واقع انیمه می خواهد نشان دهد که وظیفه اصلی یک کارمند جلب رضایت ارباب رجوع و کمک به او برای حل مشکلات اش است. وظیفه ای که در کشور ژاپن بسیار جدی گرفته می شود و در تک تک سکانس های انیمه حتی سکانس های طنز دیده می شود. شخصیت بعدی سایا است که دختری خجالتی و تا حدی کمرو نمایش داده می شود که با وجود مشکلات عمده ای که در برخورد با دیگران دارد در صدد رفع نقاط ضعف خود است و شاید عادی ترین فرد بین شخصیت های انیمه نیز او باشد. یا شخصیت های دیگر انیمه که همگی قالب و رفتاری همراه با طنز دارند از تایشی سرپرست سه کارمند جدید که همیشه به دنبال کمک به کارمندان جدید است تا رئیس اداره رفاه که یک خرس عروسکی است.

بخش عمده داستان بر روند شکل گیری روابط دوستانه بین کارمندان و اتفاقاتی که در طول روز برای آن ها اتفاق می افتد خلاصه می شود. از برخوردهایی که با ارباب رجوع ها دارند تا حتی اتفاقاتی که بین خود کارمندان رخ می دهد. بیشتر خط روایتی داستان بر همین وقایعی که در طول روز کارمندان با آن ها برخورد دارند می گذرد اتفاقاتی که عمدتا جنبه ای طنز گونه دارند مثلا انتقام لوسی از کارمند ثبت اسم خود یا برخورد سایا با پیرزنی که هر روز درباره نوه خود با او صحبت می کند و از سایا می خواهد با نوه او ازدواج کند. اتفاقات طنزی که در هر قسمت حداقل دو یا سه بار اتفاق می افتند که همگی شاید در ظاهر جنبه طنز داشته باشند ولی در باطن نشان می دهند که کار یک کارمند اداره رفاه به چه مقدار با جامعه و مردم گره خورده است و حتی لحظه ای تنبلی یا غفلت در این روند خدمت رسانی امری نابخشودنی است. بخش دیگر داستان به روابط خانوادگی هر یک از شخصیت ها می پردازد و این که یک کارمند در زندگی خصوصی و کاری خود چه فرق هایی دارد. تاثیرات زندگی کارمندی بر زندگی خصوصی هر یک از این افراد و این که کارمندان نیز مانند دیگر انسان های عادی سرگرمی ها و علایق خود را دارند نیز از جمله مواردی است که داستان به آن ها می پردازد که باز هم تمام این موارد حالت طنز گونه ای دارند و با زبان طنز بیان می شوند. مثل باقی انیمه های ساخت ژاپن عشق در این انیمه نیز وجود دارد و بخش دیگری از روایت داستان به موارد عاشقانه بین لوسی و ساکاتا یا شخصیت های دیگر انیمه پرداخته می شود. عشق بین لوسی و ساکاتا در انیمه از همان قسمت های ابتدایی آغاز می شود و در طول انیمه این رابطه و شناخت از یکدیگر کم کم بیشتر می شود و ما نیز به عنوان بیننده با این دو نفر همراه می شود و بخش هایی از زندگی خانوادگی آن ها و پیشرفت رابطه این دو شخصیت را می بینیم. رابطه ای که غالبا طنز است و سوتفاهم ها یا اتفاقات عجیبی در سر راه آن قرار می گیرد ولی در نهایت به سر انجام می رسد.

روایت طنز درباره زندگی کارمندان و اتفاقاتی که برای آن ها رخ می دهد جنبه مثبت این انیمه است. این که زندگی شاید خسته کننده کارمندان با روایت طنز برای ما بازگو شود ایده ای نو و خلاقانه است که کمی از آن ذهنیت ما درباره خسته کننده بودن این شغل بکاهد. هر چند که انیمه با زبان طنز به زندگی این افراد می پردازد ولی نشان می دهد که وجود این افراد به چه میزان می تواند در جریان زندگی یک جامعه مفید باشد و این که ژاپنی ها بسیار اهمیت بالایی برای این شغل قائل هستند چرا که وظیفه خدمت رسانی به مردم یکی از مهمترین ارزش های جامعه ژاپنی است.