نقد انیمه Howl's Moving Castle

قلعه متحرک هاول

میازاکی شناخته شده ترین کارگردان است که در حال حاضر در صنعت انیمیشن ژاپن به همراه استودیو جیبلی فعالیت می کند. کارگردانی که آثار شاخصی را تهیه کرده است، آثاری همچون قلعه متحرک هاول که کاندید دریافت جایزه اسکار نیز بوده اند و اگر بگویم میازاکی یکی از شوالیه های صنعت انیمیشن ژاپن است قطعا درست گفته ایم. انیمه هاول 5 امین اثر مشترک میازاکی و سوزوکی در مقام تهیه کننده است که در جشنواره ونیز سال 2004 به نمایش درآمد و از همان زمان توانست نظرات مخاطبان را جلب کند.

اثر قلعه متحرک هاول که با سرمایه گذاری والت دیزنی ساخته شده است اقتباسی از رمان مشهور قلعه متحرک هاول به نویسندگی خانوم دیانا وین جونز بریتانیایی است. اثری در سبک فانتزی و برای قشر نوجوان که در زمان انتشار خود توانست به موفقیت های بسیاری دست یابد. کتاب قلعه متحرک هاول برخلاف انیمه این اثر تفاوت هایی ساختاری را دارد. کتاب برخلاف انیمه که محتوایی ضد جنگ دارد و فضایی بسیار تاریک تر را شامل می شود و بر چالش های جنسیتی و طبقاتی درون داستان تمرکز می کند. میازاکی که به گفته خود قلعه متحرک هاول را اثر محبوب خود می داند فضایی کاملا عاشقانه و فانتزی را برای مخاطب به نمایش می گذارد به گونه ای که می توان گفت هاول عاشقانه ترین اثر میازاکی است. اثری که تلفیقی از داستان های عامه و کودکانه مشهور جهان سرچشمه گرفته است. داستان هایی از قبیل دیو و دلبر، راپونزل، سیندرلا و به خصوص جادوگر شهر اوز که بیشتر شباهت را به انیمه دارد. استفاده از جلوه های تصویری و نمایش عناصر طبیعی و مناظر طبیعی از دیگر هنرنمایی هایی میازاکی در قلعه متحرک هال است که در کنار فضایی ماورالطبیعی و با عناصر جادویی شناخته شده در تمام آثار میازاکی تلفیق پیدا کرده و مخاطب را به درون داستانی زیبا همراه با ماجراجویی پرتاب می کند.

میازاکی از آن دست کارگردانانی است که شخصیت های خود را بسیار واقعی و قوی ساخته و پرداخته می کنند. وجود قهرمان های زن در آثار او از جمله هاول به خوبی نشان دهنده توجه او به زنان و جنبش های زنانه دارد. میازاکی از درون فرهنگی پا به سینما گذاشته است که زنان در آن برخلاف دیگر فرهنگ ها نقش های کلیدی تری دارند. شینتو ایینی زنانه و طبیعت محور است و بر همین اساس اثار میازاکی که با روح فرهنگ ژاپنی گره خورده است، نمایشی زیبا را از درون مایه های فرهنگی مردمان کشور ژاپن نشان می دهد. قلعه متحرک هاول بر اهمیت سرنوشت انسان ها تاکید می کند و به مخاطب نشان می دهد که هیچ چیز در این دنیا قطعی نیست همچون کاراکتر های فیلم که همگی شخصیتی خاکستری دارد و نه خوب خوب اند و نه بد بد. همچون شخصیت هاول که غرق در تاریکی و پلیدی شده است ولی همچنان می توان جنبه های خوبی را در درون او دید و در انتها که توسط سوفی نجات پیدا می کند. سوفی در انیمه قلعه متحرک هاول یک میانجی برای صلح یا بهتر بگوییم منجی است که برای از بین بردن سایه جنگ و همچنین نجات هاول از درون غار تاریکی و تنهایی او پا به عرصه گذاشته است. شخصیت قوی که در تمامی زمان های فیلم نقشی کلیدی را اجرا می کند و با تلاش های خود سعی بر نشان دادن زیبایی های جهان دارد.

هاول و قلعه او در اصل نشانی از زندگی پر فراز و نشیب هاول دارد، قلعه ای که در سکانس های اولیه فیلم کاملا سرد، تاریک و کهنه است. قلعه ای کاملا تنها و درهم ریخته که گرد و غبار از جای جای آن فرو می ریزد. همچون خود هاول که تنها و بدون هدف است و ورود سوفی به زندگی هاول جانی تازه به او و قلعه می دهد. قلعه ای که با ورود سوفی جانی تازه می گیرد و همچنان که سوفی به تمیز کردن درون و بیرون قلعه می پردازد انگار در حال تمیز کردن روح و زندگی خود هاول است. تاثیری عمیق که سوفی بر هاول می گذارد و او را از تاریکی که در حال بلعیدن اوست نجات می دهد. شاید در ابتدا این سوفی باشد که به هاول نیاز دارد تا طلسم ایجاد شده بر روی خود را از بین ببرد و دوباره جوان شود ولی در ادامه داستان، هاول نیز به سوفی احتیاج پیدا می کند و این رابطه تبدیل به یک رابطه دوطرفه می شود. سوفی نیز همچون هاول در تنهایی خود گیر افتاده است و طلسم پیری که او با خود حمل می کند نیز بر همین تنهایی و زندگی خالی از عشق سوفی تاکید می کند. تنهایی و نبود عشقی که در روند داستان با اشنایی او با هاول و درگیر شدن سوفی با زندگی درون قلعه کم کم از پیری به سمت جوانی حرکت می کند و در انتها پدیدار شدن عشقی افلاطونی بین سوفی و هاول را نوید می دهد.

میازاکی در قلعه متحرک هاول به خوبی بر تضاد ارزش ها و تضاد زیبایی و زشتی تاکید می کند ولی میازاکی در قلعه متحرک هاول پیش از آن که بخواهد داستانی عاشقانه را به مخاطب نشان دهد می خواهد او را از جنگ متنفر سازد. انیمه بر خلاف کتاب پیام پر رنگ تری را در باره جنگ و ماهیت جنگ به نمایش می گذارد. میازاکی اثری ضد جنگ ساخته است تا اثری عاشقانه. فیلمی که به تاثیر مخرب جنگ بر زندگی انسان ها دلالت می کند و آن روی زشت جنگ را به ما نمایش می دهد. در ابتدای اثر شاید جنگ آن چنان که باید بد نشان داده نمی شود، رژه سربازان در درون شهر، رقص و پایکوبی مردم به همراه سربازان و فضای غرور آفرین حرکت هواپیماها و کشتی ها نشان می دهد که جنگ شاید چیز خوبی باشد. ولی زمانی که با داستان همراه می شویم آنگاه است که متوجه هوش و دقت میازاکی برای نمایش ان تلخی جنگ می شویم. سکانس های تاریک حرکت هواپیما ها و ناگهان فرود بمب ها در دل سیاهی شب و بعد از آن انفجارهای پی در پی که سیاهی شب را در هم می نورد و نور زرد و نارنجی حاصل از انفجار هایکه به نمایش در می آید همان چیزی است که میازاکی می خواهد از عمق و زشتی جنگ به مخطب نشان دهد. صحنه های فرار مردم از شهری که در روزهای ابتدایی جنگ در آن رقص و پایکوبی می کردند و شعله های آتش با رنگ های سرخ، زرد و نارنجی که شهر را در  می نوردد آن چیزیست که میازاکی با بیان آن می خواهد بگوید که جنگ اصلا چیز زیبایی نیست.

قلعه متحرک هاول همانند باقی آثار میازاکی قابل احترام است و باید در پس لذت بردن از اثار او دقتی نیز درباره بیان مفاهیمی که او در آثار خود جای می دهد داشته باشیم. مفاهیمی که گاهی چنان ساده نمایش داده می شوند که خود نیز باور نمی کنیم.

نام انیمه: Howl's Moving Castle

کارگردان انیمه: Hayao Miyazaki

تهیه کنندگان: Toshio Suzuki

استودیو سازنده: Studio Ghibli

تعداد قسمت: 1 ( 119 دقیقه )

سال انتشار: 2004

موسیقی:       Joe Hisaishi

فروش: 235 میلیون دلار

دوبلورها: Chieko Baisho ( در نقش Sophie) ، Takuya Kimura ( در نقش Howl )، Akihiro Miwa ( در نقش Witch of the Waste )

امتیاز: myanimelist ( 8.7/10 ) ، imdb ( 8.2/10 ) ، Metacritic (87% ) ، rottentomatoes ( 87% )