نقد انیمه Hataraki Man

قلم یک ژورنالیست

دنیای اطراف ما از وقایع و رویداد های بی شماری تشکیل شده است. وقایعی که برخی در نزدیکی ما و برخی در دوردست ها رخ می دهند. وقایعی که به لطف دنیای رسانه امروز فرقی ندارد در کجای این کره خاکی رخ دهند، وقتی رخ می دهند انگار که در نزدیکی ما رخ داده است و ما شاهده آن بوده ایم. این دنیای بزرگ، حال تبدیل به دهکده ای کوچک شده است، دهکده ای جهانی ! این که چه ابزاری این دنیای بزرگ ما را به دهکده ای کوچک تبدیل کرده است بحثی است که به آن خواهیم پرداخت، بحثی پیرامون خبر، دنیای خبرگذاری ها و از همه مهمتر دنیای روزنامه نگاران. با ما همراه باشید با تحلیل انیمه Hataraki Man .

خبر چیست ؟ قطعا همگی ما با خبر و خبر رسانی آشناییت داریم، خبر از منظر دنیای روزنامه نگاری به معنی ارائه اطلاعات موثق، تایید شده و مورد علاقه و توجه مردم است که از کانال فرایند حرفه ای ویرایشگری خبر تولید می شود و در اختیار افکار عمومی قرار می گیرد. در واقع معادله ریاضی خبر اینگونه است : ( اطلاعات + ارزش های خبری + ویرایش خبر ). ما با این معادله ساده که در واقع پایه و اساس روزنامه نگاری است می توانیم درک بهتری از تولید یک خبر داشته باشیم. دنیای اطراف ما پر از انواع خبرهای گوناگون است که هر کدام ارزش های خاص خود را دارند و دارای ویژگی های خاصی نیز هستند، اما اگر بخواهیم چند ویژگی مشترک همگی خبرها را بیان کنیم می توان به نکات زیر اشاره کرد :

1 - آیا خبر واقعیت دارد؟ می توان به منبع آن اعتماد کرد.

2 - آیا خبر کامل است ؟ کل پیام خبر منعکس شده است یا فقط قسمتی ار آن بیان شده است.

3 - آیا ساختار خبر در مسیر انتشار دست نخورده باقی مانده است ؟ در مرحله تولید و پخش تغییراتی داشته است.

4 - آیا خبر موضوعیت دارد ؟ خبر برای خواننده نتیجه و اثری دارد.

پس مهمترین اصل یک خبر معتبر بودن آن است و اصل اعتبار یک خبر است که میتواند آن را به بهترین شکل بازتاب دهد. خبرگزاری ها و آژانس های خبری منابع معتبر ارائه خبر در سطح جهان می باشند که وظیفه آنها تهیه خوراک خبری تازه و دست اول برای مطبوعات و رسانه است. رسانه به طور کل به وسایل ارتباط جمعی از قبیل رادیو، تلویزیون، سینما، روزنامه و خبرگزاری و سایت خبری اطلاق می شود که کار انتشار خبر را بر عهده دارند. روزنامه و روزنامه نگاری یکی از نخستین و ساده ترین نوع رسانه ها می باشد که بحث ما نیز پیرامون همین دو شکل می گیرد یعنی روزنامه و روزنامه نگاری.

روزنامه نگاری بخش وسیعی از خروجی کل رسانه های جمعی را شامل می شود، روزنامه نگاری فرایندی است از گزینش، پردازش، ویرایش و ارائه اطلاعات مرتبط به عموم مردم یا گروهی از مردم. در واقع می توان گفت روزنامه نگاری یعنی اطلاع رسانی به جامعه و شفاف سازی آن چه که اگر خبرنگاری نبود هرگز فاش نمی شد. به گفته فیل گراهام روزنامه نگاران نخستین پیش نویسان جهان هستند که کارشان ثبت مهمترین لحظات تاریخ می باشد. از چاپ اولین روزنامه جهان در سال 1605 میلادی بیش از 4 قرن می گذرد و امروزه روزنامه ها تبدیل به یکی از مهمترین رسانه های اطلاع رسانی عمومی جهان تبدیل شده اند. روزنامه ها از همان روزهای اولیه که توسط پستچی ها به در خانه ها آورده می شدند و بدون ویرایش و کنترل و افزودن تحلیل و تفسیر به چاپ می رسیدند به تدریج شروع به حرکت به سوی تبدیل شدن به رسانه های جمعی کردند تا رسانه هایی باشند که از آزادی مطبوعات در سراسر جهان دفاع می کنند با تحولات عظیم اجتماعی اقتصادی و فرهنگی در طول قرن ها همگام بوده و گاه به این تحولات شکل هم داده اند. روزنامه ها در چهارصدمین سال تولد خود به رسانه ای تبدیل شده اند که از جنبه شیوه های عرضه روزنامه نگارانه مطالب بسیار ثروتمند اند، بسیار آسان خوانده می شود و از تصویر و صفحه آرایی مطلوبی برخوردار شده اند و بیش از یک میلیارد نسخه از آن ها در 200 کشور حضور فعال دارد. روزنامه ها امروزه تبدیل به یکی از بزرگترین رسانه های دنیا شده اند و همان طور که بزرگان عرصه رسانه جهان اذهان می کنند، رسانه پیام است! و روزنامه ها پیام آوران جهان هستند.

اما روزنامه ها اکنون مدتی است که از سوی رادیو تلویزیون و اینترنت به چالش کشیده شده اند اما با این همه هنر فرجام تیره و تاری که برای روزنامه ها پیش بینی شد رقم نخورده است روزنامه های الکترونیک و چاپی اکنون به طرز مسالمت آمیز با یکدیگر زندگی می کنند و هیچ گاه کمیت چاپ به اندازه امروز نبوده است اما با این همه بسیاری از روزنامه ها و به ویژه در سالهای اخیر در کشورهای صنعتی غرب دچار افت درآمد و از دست دادن خوانندگان خود شده اند.

انیمه Hataraki Man یکی از آثار انیمیشنی کشور ژاپن است که ما را با دنیای روزنامه نگاران آشنا می کند. در مقاله قبلی خود به بحث چرخه فرهنگ پرداختیم و در آن جا ذکر کردم که ژاپن یکی از معدود کشورهایی است که توانسته به خوبی چرخه فرهنگ را در مجموعه آثار تلویزیونی و سینمایی خود پیاده سازی کند. Hataraki Man نیز همچون library war دارای یک مجموعه کامل از محصولات نوشتاری ، صوتی و تصویری است.

( Moyoco Anno مانگا کار )    و    ( Katsumi Ono کارگردان )

Hataraki Man مجموعه مانگایی 4 چپتری است که توسط Moyoco Anno به نگارش درآمده است. Moyoco Anno متولد 1971 در شهر توکیو ژاپن و یکی از مشهورترین نویسندگان و مانگاکاران زن کشور ژاپن می باشد، که جزو 8 مانگاکار برتر زن و همچنین جزو 13 مانگاکار برتر کشور ژاپن نیز انتخاب شده است. اثر بسیار مشهور او در حوضه کودکان Sugar Sugar Rune می باشد که در سال 2005 توانسته است از 29امین جشنواره Kodansha Manga Award جایزه بهترین اثر مانگای کودکان را به خود اختصاص دهد. مانگای Hataraki Man در سال های 2004 تا 2007 به نگارش و در مجله Weekly Morning منتشر شده است.

در سال 2006 نیز مجموعه انیمیشن تلویزیونی به همین نام و با کارگردانی Katsumi Ono توسط استودیوی Gallop تهیه و تولید گردید. این مجموعه در 11 قسمت 22 دقیقه ای و با مشارکت دوبلورهایی همچون Rie Tanaka ( در نقش Hiroko Matsukata ) ، Misato Fukuen ( در نقش Mayu Nagisa ) و Kenyū Horiuchi ( در نقش Kimio Narita ) ساخته شده است. در سال 2006 نیز مجموعه تلویزیونی از روی مانگای این اثر نیز ساخته شد که Nagumo Seichi وSakuma Noriko کارگردانی آن را بر عهده داشته اند.

داستان مجموعه درباره Hiroko Matsukata ادیتور 28 ساله مجله هفتگی JIDAI است که زندگی شخصی و کاری او و همچنین چالش هایی که او در راه رسیدن به اهدافش با آن ها مواجه می شود را به معرض نمایش می گذارد. او روزنامه نگاری باهوش و با استعداد است که توانسته لقب Hataraki Man به معنی مرد کاری را به خود اختصاص دهد، لقبی که از طرف همکارانش به او داده شده و نشان دهنده قدرت و توانایی او در زمینه تهیه خبر و مقالات تحلیلی می باشد. داستان انیمه و مانگا حول محور این شخصیت و مجله هفتگی JIDAI و چالش های پیش روی این مجله می گذرد و به یکی از نکات مهم زندگی روزنامه نگاران اشاره می کند و آن ایجاد تعادل بین کار و زندگی شخصی آن هاست، معضلی که Hiroko Matsukata نیز در طول داستان انیمه با آن دست به گریبان است. او در زندگی کاری خود به عنوان یک روزنامه نگار بسیار موفق است اما در زندگی شخصی خود و روابطش با نامزد خود دچار مشکلات زیادی می باشد که همین مشکلات باعث ایجاد عدم توازن در زندگی شخصی و کاری او شده است.

داستان انیمه به دو بخش مجزا تقسیم شده است، بخشی از داستان بر محوریت زندگی شخصیت اصلی تکیه دارد و به نمایش زندگی و مشکلات زندگی و زناشویی یک روزنامه نگار می پردازد، و بخش دوم بر محور زندگی کاری روزنامه نگاران تمرکز دارد. در بخش دوم انیمه مشکلات و چالش های کاری روزنامه نگاران را به تصویر می کشد و به مخاطب نشان می دهد که برای نوشتن یک مقاله چه مراحل و مشکلاتی پیش روی روزنامه نگار می باشد. مشکلاتی از قبیل تهیه خبر، نوشتن مقاله پیرامون یک خبر، شب بیداری ها برای تکمیل کردن مقاله، تحقیقات میدانی که گاه حتی عملیات های تعقیب و گریز و کشیک دادن شبانه نیز به آن اضافه می شود، انجام مصاحبه با افراد که گاهی همراه با مشکلات بسیار زیادی می باشد از قبیل مصاحبه با سیاست مداران که مصاحبه با آنان دارای ضوابط و سانسور های خاص می باشد، سفر های کاری متعدد به مناطق مختلف برای تهیه گزارش، نوشتن مقالات جنجالی درباره رسوایی های اخلاقی و مالی که گاهی حتی با خطرات جانی برای روزنامه نگار به همراه است و ... مشکلاتی که شاید در پشت ورقه کاغذ و نوشته های آن برای مخاطبان قابل درک نباشد ولی وقتی این مشکلات به تصویر در می آیند تازه به مفهوم زندگی سخت روزنامه نگاران پی خواهیم برد.

انیمه به خوبی توانسته است این چنین زندگی را برای ما مجسم کند و ما را با زندگی سخت این افراد پیوند دهد، با دغدغه هایشان، با احساساتشان، با شادی هایشان و با غم هایشان ما را همراه کند و درک بهتری از زندگی روزنامه نگاران و آشناییت بیشتری در رابطه با شغل روزنامه نگاری و تهیه خبر به ما ارائه کند. این انیمه را شاید بتوان در ژانر بیوگرافی قرار داد، هر چند که انیمه بر بیوگرافی یک شخص خیالی تکیه دارد ولی می توان گفت که انیمه بیوگرافی یک روزنامه نگار را به عنوان یک شغل واقعی در جامعه مد نظر قرار داده است و به شرح بیوگرافی و زندگی روزنامه نگاران می پردازد.

روزنامه‌ نگاری در میان رشته‌های علوم ارتباطات اجتماعی، مقام برجسته‌ای دارد. مطالعات ارتباطات اجتماعی معمولاً چهار جهت اساسی "اداره‌ کنندگان وسایل ارتباط جمعی"، "پیام ‌های ارتباطی"، "مخاطبان و استفاده‌ کنندگان پیام‌ های ارتباطی" و "آثار اجتماعی ارتباطات" را دربر می‌گیرد. روزنامه ‌نگاران در عین حال که از اداره ‌کنندگان و همکاران وسایل ارتباط جمعی به ‌شمار می‌روند، با تهیه و تنظیم و انتشار پیا‌م ‌های خبری و ارتباطی در خدمت افراد جامعه یعنی مخاطبان انجام وظیفه می‌کنند و در تحوّلات و پیشرفت‌های اجتماعی نقش بسیار حسّاسی دارند. بدین ترتیب روزنامه ‌نگاری با تمام رشته‌های ارتباطات اجتماعی همبستگی نزدیک داشته و خود از مهم‌ترین آنان به‌شمار می‌رود. روزنامه‌ نگاری که ابزاری برای جامعه ‌سازی و خلق شهروند به ‌شمار می‌رود، هدف اصلی آن ارائه اطلاعات به شهروندان(اطلاعاتی که آنان برای آزادی و خردگرایی به آن نیاز دارند) است و این هدف توسط نشریات و مطبوعات امکان پذیر است.

مجله (به انگلیسی: Magazine) به مدرکی جلد شده و ادواری گفته می‌شود که به طور منظم و با فاصله انتشار مرتب و زیر شماره ردیف و دوره و تاریخ معین در زمینه‌های گوناگون (اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، دینی، علمی، فنی، کشاورزی، نظامی، هنری، ورزشی و نظایر این‌ها) بیش از دو بار در سال منتشر شود و در تهیه مطالب آن بیشتر از یک نفر مشارکت داشته باشد و نیز دارای بیشتر از یک مقاله باشد. مجله هفتگی JIDAI که شخصیت اصلی داستان در آن به فعالیت مشغول است یکی از انواع مجلات هفتگی می باشد که کارشان ارائه مقالات در انواع ژانر های مختلف است، از ژانر داستان خبری گرفته تا تفسیر و تحلیل، ستون نویسی، مصاحبه و گزارش مستند که در قالب موضوعاتی چون موضوعات فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، مصاحبه و حتی مقالات تبلیغاتی برای ارائه به مخاطبان تهیه می شود.

در عالم روزنامه نگاری اصطلاحی وجود دارد که می گوید : رسانه پنجره ای به جهان یا آینه تمام نمای جهان است، ولی این یک بازتاب ساده نیست زیرا رویدادهایی خبر می شوند که به شیوه معمول اتفاق نیافتاده باشند و همین خاص بودن رویدادهاست که خبر را می سازد. برای درک بهتر این موضوع باید دانست که یک خبر خوب چیست؟ معمولا شش سوال پایه ای برای این که یک خبر نوشته شود باید پاسخ داده شود،

1 - چه کسی ؟ خبر درباره چه شخصی یا گروهی است.

2 - چه ؟ چه اتفاقی افتاده و خبر درباره چیست.

3 - چه موقع ؟ اتفاق در چه زمانی روی داده است ( هر چه قدر جواب این سوال به همین حالا نزدیک تر باشد یعنی خبر به روز تر است ).

4 - کجا ؟ محل اتفاق افتادن رویداد.

5 - چرا ؟ علت رخ دادن رویداد چیست.

6 - چطور و چگونه ؟

این عناصر برای تعیین اطلاعات و حقایق در خبر ضروری است. ولی حتما نباید در یک خبر تمامی موارد بالا حتما وجود داشته باشد یا به یک شکل باشد، در واقع هنر یک خبر نویس ترکیب این عناصر و به دست آوردن یک خبر جالب و مورد توجه است.

یکی از مهمترین حوضه های روزنامه نگاری مسئولیت اجتماعی و اخلاق حرفه ای روزنامه نگار است. هدف روزنامه نگاری اطلاع رسانی به جامعه، روشنگری و تعامل با مردم، حل مشکلات، بر ملا ساختن فساد و مسائل پشت پرده است. روزنامه نگار در فضایی آکنده از عینی گرایی و اطلاع رسانی قرار دارد و مسیر بازگویی حقیقت همیشه هموار نیست. گاهی مردم از شنیدن آنچه نمی خواهند بشنوند ناراحت می شوند. شاید بسیاری از مردم ترجیح می دهند به جای دریافت اطلاعات، خبر های سرگرم کننده دریافت کنند. تمام این علل نباید یک روزنامه نگار را ار نوشتن واقعیاتی که مردم باید از آن ها اطلاع داشته باشند باز دارد. روزنامه نگار باید درست و مبتنی بر واقعیت گزارش بنویسد، باید از منابع موثق استفاده کند یا بر طبق مشاهده مستقیم خود عمل کند و گزارش خود را واضح ، صریح و جالب بنویسد. یک روزنامه نگار باید خود را در برابر مردمش، کشورش و جامعه جهانی مسئول و پاسخگو بداند. در واقع اصلی ترین مسئولیت یک روزنامه نگار این است که به کسی آسیب وارد نکند، جهان را به مکانی بهتر برای انسان ها تبدیل کند و جامعه را از رویدادهای پیرامون شان آگاه و مطلع کند.

در اخلاق حرفه ای روزنامه نگاری باید توجه داشت که همیشه از منابع دقیق و چند گانه استفاده کرد، نگاهی کاوشگر باید داشت، صبور بود و نباید کورکورانه به آنچه که دیده و شنیده می شود اطمینان کرد. بسیاری از مردم روزنامه نگاران را انسان هایی بی خیال و فاقد احساسات و حس همدردی تصور می کنند. در بسیاری از موارد نیز درست است، روزنامه نگار نباید اجازه غلبه احساسات بر خود را بدهد چون در صورت احساساتی شدن نمی تواند وقایع و رویداد ها را با تمرکز و مبتنی بر واقعیت گزارش کند. چون گاهی اوقات یک روزنامه نگار باید بین کمک به کسی که نیاز به کمک دارد و ثبت وقایع یکی را انتخاب کند. در کل دو اصل مهم باید در حرفه روزنامه نگاری و اخلاق حرفه ای رعایت شود. یک احترام متقابل به دیگران و برخورد محترمانه با آن ها و دو باید دانست که روزنامه نگار به تنهایی و یک تنه نمی تواند تمام مشکلات موجود را حل کند ولی در عوض می تواند به جای کمک مستقیم به افراد با تهیه اطلاعات و انتشار آن ها توجه ها را به سمت آن ها جلب کند و این گونه به این افراد کمک کند.

لحظاتی برای هر کدام از ما پیش می آید که باید بین راست گفتن و دروغ گفتن یکی را انتخاب کنیم؟ این قائده برای روزنامه نگاران بیشتر از هر فرد دیگری ملموس خواهد بود، روزنامه نگاران گاهی با پرسش اخلاقی روبرو می شوند که باید از خود بپرسند : آیا درست است که حقایق را نگوییم و یا به خاطر مصلحت اندیشی دروغ بگویم یا دروغی را راست جلوه دهیم؟
این پرسش اخلاقی که به نوعی با هدف روزنامه نگاری که انتقال پیام روشن، جامع و قابل اعتماد است همسو می باشد باید این نکته را یادآوری کند که وظیفه یک روزنامه نگار بازتاب خبر است و نه بازتاب عقاید و سلایق شخصی خود، هرچند که تحلیل و تفسیر خبر آن هم توسط عقاید روزنامه نگار برای انتشار دادن مواضع خود در قبال یک خبر کاری درست است اما باید دانست که تحلیل و تفسیر با تغییر در خبر کاملا تفاوت دارد. روزنامه نگاری فقط در ژانرهایی که مربوط به حوضه تحلیل و تفسیر اخبار مثل مقالات و گزارش های هنری است می تواند نظرات خود را ارائه دهد و در باقی ژانرها باید به اصل خبر وفادار باشد.

شاید این کار که عقاید و تحلیل خود را درباره یک خبر نوشتن در نگاه اول کاری ساده باشد چون هر کس نظر و عقاید خود را دارد اما باید بدانیم که روزنامه نگاری یعنی خداحافظی با عقاید شخصی خودمان. در حیطه افکار عمومی تنها قدرت مطرح، قدرت استدلال بهتر، قانع کردن بهتر دیگران و فصاحت کلام است.

در پایان می توان گفت که روزنامه نگاری یکی از مشاغل سخت دنیا می باشد که ارتباط تنگاتنگی با افکار عمومی مردم دارد و یکی از مهمترین رسانه های موجود در جهان می باشد. رسانه ای با بیش از میلیاردها مخاطب که به راحتی می تواند جریان ساز باشد و تغییرات شگرفی در دنیا به وجود بیاورد. روزنامه نگاری همانند راه رفتن بر روی لبه تیغ است و یکی از خطرناک ترین مشاغل دنیا، چرا چون کار خبررسانی بسیار سخت است و کسانی که وظیفه آگاهی دادن به مردم را بر عهده دارند باید همچون یک سرباز خود را برای نبردی خطرناک آماده کنند. پوتین بر پا کنند، لباس نظامی بپوشند، جلیقه ضد گلوله بر تن کنند و اسلحه خود که همان قلم یک ژورنالیست است را بر دست بگیرند و شروع کنند به مبارزه در عرصه فرهنگ و هنر کشور خود.

جنگ امروز جنگ فشنگ ها نیست، جنگ قلم هاست.