نقد انیمه Girls Last Tour

بدتر از جنگ خود جنگ است

شاید بتوان گفت قدمت جنگ با قدمت زندگی انسان ها برابر است. جنگ همیشه جزئی جدایی ناپذیر از زندگی بشری از دوران زندگی انسان ها در غارها و قبیله ها تا به امروزه که انسان ها در دنیایی مدرن زندگی می کنند بوده است. از زمانی که انسان ها برای جنگیدن از چوب و سنگ استفاده می کردند تا زمانی که آهن تبدیل به شمشیر شد و تا به امروز که بعد از اختراع باروت آهن تبدیل به گلوله شد، همیشه جنگ و سایه وحشتناک آن بر روی سر جوامع بشری بوده، هست و خواهد بود.

این که چرا جنگ ها رخ می دهند شاید هزاران دلیل مختلف برای آن وجود داشته باشد ولی مهم تر از این که چرا جنگ ها شروع می شوند شاید این باشد که جنگ ها از خود چه باقی خواهند گذاشت. سیاهی و تاریکی که جنگ ها و اثراتشان باقی خواهند گذاشت بسیار بزرگتر و دردناک تر از خود جنگ ها است. جنگ چیزی جز نابودی و تباهی برای هر دو طرف باقی نمی گذارد، در جنگ انسان ها میمیرند، زندگی ها نابود می شوند، شهرها از بین می روند و هزاران اتفاق دیگر که در دوران وقوع جنگ ممکن است رخ دهد. اتفاقاتی که شاید جبران آنها برای چندین دهه بعد از خاتمه یافتن جنگ ها هنوز هم سخت و غیر ممکن باشد. تاریخ بشر همواره جنگ های بزرگی را به خود دیده است از جنگ های چند صد ساله امپراطوری های ایران و روم باستان تا جنگ های صلیبی قرون وسطا و جنگ های جهانی اول و دوم دوران معاصر. همگی این جنگ ها زمانی شروع شده اند و زمانی به پایان رسیده اند اما اثرات جبران ناپذیر آن ها بر زندگی انسان هایی که بعد از جنگ زنده مانده اند یا بعد از جنگ به دنیا خواهند ماند همچنان باقی مانده است اثراتی که در تاریخ حافظه بشری ثبت شده اند.

Girls' Last Tour انیمه ای با محتوای ضد جنگ است که می خواهد نشان دهد که جنگ بعد از خود چه چیزی برای ما بر جای خواهد گذاشت. انیمه در فضایی آخرالزمانی جریان دارد که در آن انسان ها بزرگترین جنگ تاریخ بشریت را انجام داده اند و حال نسل بشر در دنیای بعد از جنگ در حال انقراض است. جنگی که تقریبا تمامی جمعیت انسان های کره زمین را نابود کرده است و دنیایی کاملا ویران را از خود بر جای گذاشته است. داستان انیمه روایت زندگی دو دختر را در ویرانه های بعد از جنگ روایت می کند که سفری را در این دنیای پساجنگی برای زنده ماندن انجام می دهند. اثری کاملا ضد جنگ که با روایت دنیای بعد از جنگ از دید دو کودک روایتی متفاوت از جنگ و تاثیرات آن را به نمایش می گذارد. تا به امروزه آثار سینمایی و انیمیشنی بسیاری ساخته شده اند که مضامین ضد جنگی داشته اند و ژاپنی ها به واسطه حضور در جنگ جهانی دوم و ضربات سختی که بعد از شکست در جنگ و اصابت بمب اتم به کشور آن ها وارد شده است همیشه در ساخت آثار ضد جنگ قوی عمل کرده اند. شاید بهترین انیمیشن ضد جنگی که ژاپنی ها آن را ساخته باشند انیمیشن مدفن کرم های شب تاب باشد. اثری زیبا و دراماتیک که شهرت جهانی دارد و قطعا یکی از بهترین آثار ضد جنگ جهان است که روایت زندگی خواهر و برادری را به معرض نمایش می گذارد که بعد از مرگ والدینشان در حمله اتمی آمریکا به ژاپن تمام تلاش خود را برای زنده ماندند انجام می دهد و در انتها داستان با تراژدی مرگ خواهر بر دوش برادر بزرگترش به پایان می رسد. اثری که به وضوح به ما نشان می دهد که دنیای بعد از جنگ به چه مقدار می تواند ترسناک و اندوهگین باشد. جنگی که شاید بیشتر از آن که بر ما بزرگسالان تاثیر بگذارد آثارش را بر کودکان باقی خواهد گذاشت.

Girls' Last Tour بر اساس عنوان مانگایی است که توسط مانگا نویس گمنامی به نام Tsukumizu نوشته شده است و توسط مجله اینترنتی Shinchosha's Kurage Bunch نیز منتشر گردیده است. این مانگا در 6 جلد و از فبریه 2014 تا ژانویه 2018 منتشر شده است. از روی این مانگا انیمه ای 12 قسمتی به کارگردانی Takaharu Ozaki که کارگردانی اثری همچون Persona 5 the Animation: The Day Breakers و دستیاری کارگردانی در اثری همچون Terra Formars را در کارنامه خود دارد ساخته شده است. این انیمه توسط استودیوی White Fox تهییه گردیده و موسیقی آن را نیز Kenichiro Suehiro و صداگذاری دو شخصیت اصلی آن نیز بر عهده Inori Minase و Yurika Kubo بوده است. این اثر از اکتبر تا دسامبر 2017 پخش شده است که توانست با جذب مخاطبان و کسب امتیاز 8.19 از سایت معتبر myanimelist و انتخاب بهترین انیمه در فصل زمستان 2017 در نظرسنجی ها جزو یکی از آثار محبوب انیمیشنی ژاپن قرار بگیرد.

انیمه در قالب داستان های اپیزودیک کوتاه روایت می شود که هر کدام از این داستان های کوتاه پیرامون یکی از اتفاقات سفر این دو کاراکتر اصلی جریان دارد. انیمه در نگاه اول با توجه به طراحی فانتزی و کمی بچه گانه انیمه در طراحی کاراکتر ها و خلق فضای آخرالزمانی بعد از جنگ این گونه به نظر می رسد که مخاطب صرفا با یک انیمه کمدی که پیرامون دیالوگ ها و طنز مکانی و موقعیتی کاراکتر ها جریان دارد روبرو است. ولی با دیدن همان قسمت اول خواهید فهمید که این انیمه جدا از بخش طنز خود دارای مفاهیم جدی در زمینه روایت دنیای پس از جنگ و تاثیرات آن است. چیتو و یوری دو کاراکتر اصلی انیمه می باشند که همراه با یک Kettenkrad که موتوری با چرخ های شنی است که در جنگ جهانی دوم توسط آلمانی ها استفاده می شده است به مسافرت در دنیای پساجنگی می پردازند و به دنبال غذا و سوخت در این دنیا هستند. انیمه در همان ابتدا به ما نمایی کلی از دنیایی که این دو کاراکتر در آن در حال سفر هستند را مشاهده می کنیم و انیمه فضای سفر این دو کاراکتر و این که چرا دنیا به این شکل درآمده است را برای مخاطب شرح می دهد، دنیایی که بشر در آن نابود شده است و به قول دیالوگ یکی از کاراکترها زمانی که با جسد یک ماهی مرده روبرو می شود و می گوید " فکر میکنم انسانها در حال حاضر تنها موجودات زنده باشن" .

انیمه تعریفی بسیار ساده را در قالب مثالی ساده تر از تعریف جنگ را در همین اپیزود ابتدایی خود برای مخاطب بازگو می کند و به مخاطب گوش زد می کند که جنگ چیست و برای چه به وجود می آید و این که جنگ چگونه می تواند دنیا را تبدیل به ویرانه ای کند.

- جنگ یعنی کشتن همدیگه، آره؟

- چرا می‌خوان همچین کاری کنن؟

- چه بدونم. احتمالاً با هم آبشون تو یه جوب... نمی‌رفته

- مثلاً، اگه سه نفر باشید و فقط به‌اندازه‌ی دو نفر غذا باشه

- اون ‌وقته که باید سلاحت رو برداری و بجنگی

- حال با گذشته فرقی نکرده ...

انیمه نشان می دهد که جنگ باعث از بین رفتن دانش و فرهنگ کشورها می شود. علاوه بر نابود شدن فرهنگ جوامع انسانی بلکه آثار زیست محیطی و نابودی موجودات زنده نیز از جمله پیامدهایی است که جنگ از خود باقی می گذارد. نابودی اشکال حیات در کره زمین از جمله پوشش های گیاهی و موجودات زنده از جمله آبزیان که در انیمه نیز به آن اشاره می شود از جمله خطرناک ترین پیامدهای جنگ است. زنده ماندن در دنیای پس از جنگ و چگونگی آن شاید مهمترین بخش انیمه باشد. نمایش این که انسان ها حتی در دنیای پس از جنگ که فقط ویرانی و تنهایی در آن وجود دارد می توانند با تکیه بر چیزهای با ارزشی که برای هر کدام از ما معانی خاصی دارند زندگی کنیم از نکات دیگری است که انیمه به آن اشاره می کند و به ما این نکته را یاد آوری می کند که زندگی خود به تنهایی با ارزش است و این حرکت در راه رسیدن به مقصد می باشد که ما را به زندگی کردن تشویق می کند. دین و زندگی پس از مرگ از دیگر مباحثی است که در انیمه مطرح می شود، زندگی پس از مرگ اشاره مستقیمی به دوران پساجنگی دارد. دنیایی که به اعتقاد انیمه همچون دنیای پس از مرگ تاریک و سرد است ولی در عمل این گونه نیست چون هیچ کس از دنیای پس از مرگ خبر ندارد و برای همین است که انسان ها به سوی دین می روند چرا که دین یعنی امید داشتن به این که حتی در دنیای بعد از مرگ نیز زندگی جریان دارد. همان گونه که زندگی در دنیای بعد از جنگ که نسل بشر تقریبا نابود شده است هم توسط دو کاراکتر اصلی داستان جریان دارد.

خانه یعنی جایی که به آن تعلق داری، همان گونه که چیتو و یوری در انیمه می گویند که جاده خانه ماست. مفهوم خانه در انیمه یعنی هویت، هویت ما انسان ها با جایی که در آن زندگی می کنیم سنجیده می شود. شاید در نگاه اول چیتو و یوری مثل تو بی خانمان نمایش داده شوند که در آرزوی داشتن خانه و هویت هستند، خانه و هویتی که جنگ آن ها را از چیتو یوری گرفته است. اما انیمه به خوبی نشان می دهد که شاید هویت ما یعنی جایی که به آن تعلق داریم ولی هویت ما انسان ها را فقط خانه نه بلکه کسانی که در کنارشان زندگی می کنیم نیز می سازند. شاید چیتو و یوری خانه نداشته باشند ولی حضور در کنار یکدیگر به آن ها هویت می دهد. همچون موسیقی که به زندگی جریان می دهد. ناامیدی یکی دیگر از مفاهیم ارائه شده در انیمه است، شاید دنیای پس از جنگ برای انسان ها با ناامیدی همراه باشد ولی همچون این جمله معروف که می گوید در ناامیدی بسی امید است، در دنیای ناامیدی پس از جنگ هم می توان امید را پیدا کرد. امید یعنی حرکت و پویایی برای رسیدن به اهدافی که در زندگی خود دارید و حتی با وجود شکست نیز همچنان راه خود را ادامه دهید. امید داشتن یعنی مبارزه با سختی ها و مشکلات زندگی که همچون یک مارپیچ است که انسان ها دائم در آن در حال بالا رفتن هستند و تنها زمانی می توانید از این مارپیچ خارج شوید و بر مشکلات غلبه کنید و آن موقع می توانید دوباره به زندگی عادی خود بازگردید.

انسان ها می میرند و تنها از آنها یادی باقی خواهد ماند. انیمه در بین نکاتی که مطرح می کند گریزی نیز به معقوله مرگ و به یادآوردن انسان هایی که مرده اند می زند. این که انسان ها میمیرند امری غیر قابل تغییر است ولی انسان ها تنها به جسم خود محدود نمی شوند بلکه انسان ها حتی بعد از مرگ نیز در یاد عزیزان و اطرافیانشان زنده اند. ما بر روی هر چیزی که در اطرافمان است تاثیر می گذاریم و این محیط پیرامون ما حتی بعد از مرگ ما نیز یاد و خاطره ما را زنده نگه می دارند. هرچند که اگر تمام انسان ها نیز بمیرند باز هم آثاری که ما از خود برجای گذاشته ایم در این جهان باقی خواهند ماند همچون آثاری که جنگ باقی خواهد گذاشت. چیتو و یوری در سراسر انیمه به دنبال مفهوم زندگی هستند. مفهومی که برای آن ها کمی مبهم است، این که زندگی چیست و چه کسانی زنده هستند. انسان ها، حیوانات و حتی ماشین ها نیز زنده هستند و همگی ما در کنار یکدیگر مفهومی به نام زندگی را تشکیل می دهیم. هرچند که زندگی نیز مانند همه چیز در این هستی پایانی دارد و هر زندگی روزی به پایان می رسد. همان گونه که یوری زندگی را تعریف می کند: شاید زندگی به معنی چیزیه که پایان دارد. این همان مفهومی است که به سفر این دو معنا و مفهوم می دهد، سفری برای پیدا کردن مفهوم زندگی.

انیمه Girls' Last Tour اثری خوب و قابل تامل است که در پس داستان ساده خود مفاهیم عمیقی را برای مخاطبانش بازگو می کند. مفاهیمی که شاید حتی انسان ها تا پایان عمر خود نیز به دنبال کشف و پی بردن به راز و رمز آن ها باشند.