ژانر

ژانر عبارت است از دسته یا نوعی مشخص از آثار ادبی مانند حماسه، تراژدی، کمدی، رمان و داستان کوتاه.
بر خلاف تلاش منتقدان برای اسلوب دادن به هنر ادبیات، این دسته‌ها باید انعطاف‌پذیری را تا حدی حفظ نمایند زیرا در بررسی موشکافانه تر می‌توانند به انواع بیشتری تقسیم شوند. برای نمونه ممکن است شکل‌های تلفیقی مانند تراژدی-کمدی و شعر منثور وجود داشته باشند. فرم‌هایی که به تازگی ایجاد شده‌اند مانند دروازه آهنین (رمانی به شکل منظوم و دارای قافیه) از ویکرام ست و پرواز به هیچ‌کجا (رمانی نوشته شده به نثر بسیار شاعرانه) از جان فولر به طرز قاطعی نشان دهنده این هستند که توصل دقیق به گونه به عنوان یک دسته کار دشواری است.
انواع ژانر:
- اکشن: اکشن یکی از ژانرهاییست که در آن یک یا چند قهرمان اصلی با مجموعه‌ای از درگیری‌های فیزیکی، رزمی و جنگی روبرو می‌شوند. قهرمان اصلی فیلم برای پیروزی باید بر دشمنان خود غلبه کند. دوران رشد فیلم‌های ژانر اکشن بیشتر در دهه ۷۰ میلادی بود. در طول تاریخ این ژانر ، از بروس لی به عنوان اولین بازیگری که باعث حرکت و محبوبیت این ژانر شد ، یاد میکنند .
پیشرفت در برنامه ی کامپیوتری "ساخت جلوه های ویژه (به انگلیسی:CGI)" باعث شد تا ساخت صحنه های اکشن و سایر آثار مجازی که نیازمند تلاش های تیم های بدل کار حرفه ای در گذشته بود، ارزان تر و آسان تر شود. اگر چه واکنش ها به فیلم های اکشن شامل مقادیر عمده ای از جلوه های ویژه، به عنوان فیلم هایی که از انیمیشن های کامپیوتری برای ساخت رویداد های تخیلی و فوق باور استفاده میکردند شناخته شده بودند، بیشتر اوقات با انتقاد مواجه می شدند.
-جنایی: ادبیات داستانی جنایی یکی از ژانر‌های ادبی است که اعمال مجرمان و انگیزه‌های آنان را روایت می‌کند. این سبک خود به چندین زیر سبک از جمله ادبیات پلیسی تقسیم می‌شود.
جنایت و مکافات، قتل راجر آکروید، ده بچه زنگی و نام گل سرخ از آثار مطرح این سبک هستند.
- خیال پردازانه (فانتزی) : ژانری هنری است که جادو و دیگر اَشکال فراطبیعی را به عنوان عنصر اولیه طرح و توطئه، درون‌مایه یا فضای داستان استفاده می‌کند.
این گونه معمولاً توسط نگاه، حس و درون‌مایه وسیع از کار اشخاص از گونه‌های علمی‌تخیلی و وحشت متمایز می‌شود، هر چند که این سه گونه نقاط مشترک بسیاری با هم دارند و مجموعاً ادبیات گمانه‌زن شناخته می‌شوند. در خیال‌پردازی قواعد و قوانین فیزیکی و طبیعی زیر پا گذاشته می‌شود و موجودات ناموجود تصویر می‌شوند.
این نوع ادبی معمولاً شامل سحر و جادو، حوادث خارق‌العاده، و موجودات خیالی است.
- تاریخی : نوعی از ادبیات است که مرز میان تاریخ و ادبیات به شمار می رود. در این گونه کتاب‌ها معمولاً از هیچ منبعی یاد نشده و یا از منابع کمی یاد می‌شود. در رمان تاریخی دروغ یا حقیقت داشتن مطلب مهم نیست بلکه نوع نوشتار اهمیت دارد و کتاب از نظر ادبی حائز ارزش است. این آثار معتبر محسوب نشده و در مباحث تاریخی تقریباً بی‌ارزش محسوب می‌شوند.
- وحشت (ترسناک) : علیرغم نام و عنوان گونه‌ی وحشت یا ترسناک، این ژانر از محبوب‌ترین و یکی از پر تولید‌ترین گونه‌های ادبی و سینمایی به شمار می‌آید.
مخاطبان بدلایل علمی رفتارشناختی و معناشناختی؛ علاقمند و یا حتی در برخی فرهنگ‌ها دلباخته‌ی آثار ترسناک هستند.اگرچه ممکن است در ظاهر کسی مایل به افشای این علاقه نباشد.
از دلایل مهم این علاقمندی شاید کنجکاوی تماشاگر سینماگر مهمترین عامل در دیدن چنین فیلم‌هایی باشد. در ژانر ترسناک تماشاگر می تواند کنجکاوی خودش را ارضا نماید. از سویی چنین ارضای کنجکاوی می‌تواند همین تماشاگر را از هیجانات روزمره‌اش خالی نماید و حتی سبب سرخوشی روانی او نیز گردد.
ژانر ترسناک از همان روزهای اولیه ظهور سینما جای خودش را در ساخت و ساز‌های سینمایی محکم کرد. مهمترین آیتم‌ها در ژانر ترسناک سه ترکیب مجزا و یاجداگانه‌ی ترس، خشم و وحشت است که در مواقعی نفرت نیز می تواند موضوع اصلی داستان سینمایی باشد.
ژانر ترسناک به مانند ژانر علمی -تخیلی زیر مجموعه فراوان دارد.گاهی نیز ژانر ترسناک با ترکیب شدن با ژانر های دیگر(البته با محوریت ترس و وحشت) مبنای روایت یک فیلم سینمایی می‌شود. پس یک فیلم سینمایی مربوط به ژانر ترسناک می‌تواند حتی موضوع علمی تخیلی داشته باشد و یا حتی در ژانر تریلر نیز روایت داشته باشد.
با اینهمه قواعد این ژانر فراگیر می‌گوید فضای فیلم باید کابوس‌گونه باشد و هرچه بیشتر و موثر تر باعث گردد تا مخاطب عمیقا درگیر ترس ناخودآگاه قرار بگیرد.
در این راستا در فیلم ترسناک مستقل یا ترکیبی؛ نورپردازی پرکنتراست می باشد و محیط رمزآلود و بشدت ناشناخته جلوه‌گری می کند.
-معمایی: داستان معمایی یا داستان رمزآلود گونه‌ای داستان است که معمولاً با محوریت تحقیق و جستجو پیرامون یک جرم نوشته می‌شود. در بیشتر داستان‌های رمزگونه، کارآگاهی به دنبال حل معمای یک جرم است. ژانر معمایی پیوند نزدیکی با ادبیات داستانی جنایی دارد.
- عاشقانه (رومانتیک) : رمان رمانتیک یک گونه از شیوه‌های نوشتار در ادبیات است. اولویت اصلی در این گونه رمان‌ها توجه به روابط عاشقانه بین دو نفر است. ویژگی بارز این رمان‌ها بیان پر از احساس آن است.
-طنز (کمدی) : طَنز، هنری است که عدم تناسبات در عرصه‌های مختلف اجتماعی را که در ظاهر متناسب به نظر می‌رسند، نشان می‌دهد و این خود مایه خنده می‌شود. هنر طنزپرداز، کشف و بیان هنرمندانه و زیبایی‌شناختی عدم تناسب در این «متناسبات» است.
در ادبیات طنز به نوع خاصی از آثار منظوم یا منثور ادبی گفته می‌شود که اشتباهات یا جنبه‌های نامطلوب رفتار بشری، فسادهای اجتماعی و سیاسی یا حتی تفکرات فلسفی را به شیوه‌ای خنده دار به چالش می‌کشد. در تعریف طنز آمده‌است: «اثری ادبی که با استفاده از بذله، وارونه سازی، خشم و نقیضه، ضعف‌ها و تعلیمات اجتماعی جوامع بشری را به نقد می‌کشد.» دکتر جانسون طنز را این گونه معنی می‌کند: «شعری که در آن شرارت و حماقت سانسور شده باشد.»
طنز تفکر برانگیز است و ماهیتی پیچیده و چند لایه دارد. گرچه طبیعتش بر خنده استوار است، اما خنده را تنها وسیله‌ای می‌انگارد برای نیل به هدفی برتر و آگاه کردن انسان به عمق رذالت‌ها. گرچه در ظاهر می‌خنداند، اما در پس این خنده واقعیتی تلخ و وحشتناک وجود دارد که در عمق وجود، خنده را می‌خشکاند و انسان را به تفکر وا می‌دارد. به همین خاطر درباره طنز گفته‌اند: «طنز یعنی گریه کردن قاه قاه، طنز یعنی خنده کردن آه آه.» در نتیجه طنز را می‌توان مانند یک تیغ جراحی فرض نمود زیرا کار تیغ جراحی برش جایی به منظور بهبود آن می‌باشد.
طنز در ذات خود انسان را برمی آشوبد، بر تردیدهایش می‌افزاید و با آشکار ساختن جهان همچون پدیده‌ای دوگانه، چندگانه یا متناقض، انسان‌ها را از یقین محروم می‌کند. جان درایدن در مقاله «هنر طنز» ظرافت طنز را به جدا کردن سر از بدن با حرکت تند و سریع شمشیر تشبیه می‌کند، طوری که دوباره در جای خود قرار گیرد.
-علمی تخیلی : علمی-تخیلی گونه‌ای داستانی است که در ادبیات، هنر، تلویزیون، بازی، سینما، تئاتر و دیگر رسانه‌ها یافت می‌شود. در گونه علمی‌تخیلی فناوری یا علوم امروزی یا مربوط به آینده دستمایه هنرمند و آفرینشگر قرار می‌گیرد.
ژانر علمی-تخیلی اثری است که در صورت حذف علم از آن ساختار آن از هم بپاشد. تعریف‌های مختلفی از این ژانر وجود داد، از جمله تعریف جالبی که می‌گوید: «اثری علمی-تخیلی است که ناشرش بگوید علمی-تخیلی است!» اما شاید پرطرفدارترین آنها تعریف اخیر باشد، حتی اگر دانش امروز پاسخی برای پرسش‌های چرایی و چگونگی مطرح شده را نداشته باشد.
ابهامی که وجود دارد مربوط به زمانی است که عنصر خیال چنان با توجیه‌های علمی در هم می‌آمیزد که جدا کردن آن ممکن نیست و ماهیت علمی بودن اثر زیر سوال می‌رود. البته چنین ابهامی معمولاً در آثار علمی-تخیلی نویسان شاخص مانند آسیموف یا آرتور. سی. کلارک وجود ندارد.
در اثر علمی-تخیلی نویسنده فکر خود را رها می‌کند تا به آینده برود و آنچه را در اثر پیشرفت علمی امکان‌پذیر شده‌است را به تصویر بکشد. در اثر علمی تخیلی نویسنده گاهی تمایلات و آرزوهای انسان‌ها و گاهی بیم‌ها و ترس‌های آنها را بیان می‌کند.
- مهیج : مهیج (به انگلیسی: Thriller) یا دلهره‌آور ژانری در ادبیات، فیلم و تلویزیون است که در آن از تعلیق، کشش و هیجان به عنوان عناصر اصلی استفاده شده‌است. این ژانر در زیررده ژانرهای رازآلود و جنایی محسوب می‌شود و شباهت نزدیکی نیز با ژانر ترسناک دارد. پس از ترور جان اف کندی فیلم‌های تریلر سیاسی بسیار محبوب شدند. درخشان‌ترین نمونه‌های این فیلم‌ها ساخته‌های آلفرد هیچکاک بوده ‌است.
- درام: درام نام ژانری در سینماست که در آن کاراکترهای فیلم در چارچوبی واقعی با مشکلات احساسی روبرو می‌شوند. به عنوان نمونه می توان از فیلم جدایی نادر از سیمین محصول سال ۱۳۸۹ نام برد.شاید یکی از پرکاربردترین عناوین در موقع گفتگو از هنرهای نمایش درام باشد. عنوانی که به رغم تکرار، معنای واقعی آن برای بسیاری از افراد گنگ و ناآشناست. این عنوان در دو معنا به کار می‌رود؛ در معنای عام و فراگیر به هر نمایشی درام گفته می‌شود که خود می‌تواند به زیر مجموعه‌های تراژدی، کمدی و ملو درام تقسیم شود؛ اما درام در معنای خاص تنها به یکی از انواع نمایش گفته می‌شود که مرزی نزدیک به ملو درام قرار می‌گیرد. همان طور که می‌دانید نمایش باید از عنصر کشمکش برخوردار باشد تا بتواند تماشاگر را جذب کند؛ بنابراین کشمکش، تضاد و تعارض بین افکار، امیال، عواطف و اراده در هر دو معنای گفته شده اصلی‌ترین عنصر درام به شمار می‌آید. اهمیت این خاصیت تا اندازه ای است که گاه در تعریف درام تنها به این بسنده می‌شود که آن را مساوی هر روایت پر کشش تلقی می‌کنند. ژان کوکتور، نویسنده کارگردان، نقاش و مجسمه ساز فرانسوی می‌گوید: درام را به گونه‌ای ظریف و هوشمندانه تعریف کرده‌اند؛ اما به گمان من کمتر به مقصود رسیده‌اند. درام عمل است (ریشه درام در زبان یونانی به معنای عمل می‌باشد)؛ عملی معطوف به هدف و این هدف چیزی جز افشاگری نیست. وی تاکید می‌کند: عمل درام نویس داوری نیست؛ بلکه شهادت دادن است و آن چه را که از زشتی‌ها و پلیدیها شهادت می‌دهد به عنصری از اعتراض می‌آمیزد. در مورد تفاوت بین درام و ملو درام، خواننده را به گفته آرتور میلر به نقل از کتاب به نگار به کوشش علی دهباشی ارجاع می‌دهیم. وی معتقد است که عنصر تضاد و کشمکش می‌تواند بین اشخاص داستان باشد که در این حالت اوج آن در خشونت جسمی نشان داده می‌شود و یک ملو درام شکل می‌گیرد. به گفته آرتور میلر اگر در نمایش نشان داده شود که اشخاص چه کاری می‌کنند، ملو درام و اگر نشان داده شود که آنها چه کاری نمی‌کنند، درام شکل می‌گیرد. با توجه به توصیفات گفته شده وجود شخصیت زنده و واقعی برای شکل‌گیری درام حیاتی به نظر می‌رسد و این ویژگی مشترک درام و تراژدی می‌باشد. درام در ایران عمدتاً به معنای نمایش یا فیلم هیجان انگیز، پر حادثه و پر زد و خورد به کار می‌رود و گاه فضای یک فیلم رمانتیک غیر واقعی از آن استنباط می‌شود. فرصت مناسبی هست تا تاکید کنیم عبارت درام نه تنها برای تئاتر بلکه برای هر آنچه به نمایش در می‌آید به کار می‌رود. مارتین اسلین در کتاب «دنیای درام» (ترجمه محمد شهبا: نشر هرمس) درام را زیربنای مشترک تئاتر و سینما معرفی می‌کند و مثال می‌آورد که در جهان واقعیت درام نویس هیچ گاه بین سینما و تئاتریک مرز خشک و نفوذ ناپذیر نمی‌کنند. شاهد این گفته متنهای یکسانی هستند که با اندکی تغییرات هم در سینما به کار می‌روند و هم درتئاتر. برتولت برشت نمایشنامه نویس معروف آلمانی و فیلمنامه نویس هالیوود، هارولد پنیتر فیلمنامه نویس انگلیسی که از درام نویسان مشهور رادیویی نیز به شمار می‌آید و اینگمار برگمن کارگردان و نویسنده سوئدی که یکی از بهترین فیلمهایش مهر هفتم را بر پایه یک نمایش رادیویی ساخت از جمله نمونه‌هایی هستند که این گفته را تایید می‌کنند. بطور کلی فیلم‌های این ژانر را می‌توان بصورت زیر طبقه‌بندی کرد:
-درام تراژیک
-درام جنایی و حقوقی
-درام رمانتیک (عاشقانه)
-درام تاریخی: مانند احساس، ویسکونتی، ۱۹۴۵
-درام سانتیمانتال (احساساتی به شکلی اغراق آمیز)
-درام روانشناختی: مانند Le jou r se lève, de Carné, 1939
-درام اجتماعی: مانند Les plus belles années de notre vie, de Wyler, 1946
-ملودرام: مانند Mirage de la vie, de Douglas Sirk, 1958
-کمدی دراماتیک: مانند À nos amours, de Pialat, 1983
-درام پزشکی
-درام مذهبی

- هنرهای رزمی: ژانر رزمی به آثار سینمایی و ویدیویی اتلاق میگیرد که صحنه های رزمی و درگیریهای تن به تن با سلاح سرد بخش اعظم آن را تشکیل میدهد. مضامینی که معمولاً در فیلم رزمی به آنها پرداخته میشود شامل انقلاب، خشم انتقام، طغیان و نبرد خیر و شر است. فیلم رزمی یک ژانر جداگانه محسوب نشده و زیرشاخه ای از ژانر فیلم اکشن است. از بروس لی (استاد هنرهای رزمی، فیلسوف و بنیان گذار سبک جیت کان دو) به عنوان پدر فیلمهای رزمی واقع گرایانه و کسی که باعث موفقیت و محبوبیت عمومی فیلمهای رزمی شد، یاد میشود.
- زندگی نامه: زندگی‌نامه یا سرگذشت‌نامه یا بیوگرافی سبکی در ادبیات و دیگر رسانه‌ها از جمله فیلم‌های مستند است که مربوط می‌شود به شرح و توصیف رخدادها و روند زندگی یک یا چند نفر. بیشتر زندگینامه‌ها بر پایه یادداشت‌های شخصی افراد ترتیب داده می‌شوند و داستان‌هایی واقعی‌اند نه تخیلی. یک زندگی‌نامه به فهرست کردن اطلاعات در مورد یک شخص مانند زادگاه و زادروز و تاریخ رخدادها محدود نمی‌شود و به توضیح و گاه تحلیل رویدادها می‌پردازد.
به زندگی‌نامه‌ای که توسط خود شخص مورد نظر نوشته شود خودزندگی‌نامه یا زندگی‌نامه خودنوشت یا حسب‌حال گفته می‌شود.
از کهن ترین نمونه‌های زندگی‌نامه می‌توان به کتاب‌های تاریخ‌نگاران یونان درباره شرح زندگی شاهنشاهان ایران اشاره کرد از جمله کوروش‌نامه نوشته گزنفون.
نخستین کتاب زندگی‌نامه در زبان فارسی نو کتاب لباب‌الالباب محمد عوفی است. در ادبیات فارسی کتاب‌های تألیف‌شده در سبک زندگی‌نامه را تذکره می‌گفتند.
- موزیکال: فیلم موزیکال یکی از سبک های فیلم است که در آن‌ها شخصیت‌های و نقش‌های فیلم در طول فیلم از خواندن ترانه استفاده می‌کنند. در اینگونه فیلم‌ها از ترانه‌ها و آوازها برای پیشبرد فیلم و معرفی شخصیت‌ها استفاده می‌شود. در بیشتر موارد همراه با خواندن ترانه از عناصر طنز، موسیقی و رقص نیز استفاده می‌شود.

منبع : انیم آپ