نقد انیمه From Up on Poppy Hill

برفراز تپه شقایق

گارو میازاکی پسر کارگردان مشهور ژاپنی هایائو میازاکی شاید از آن دست کارگردانان باشد که کسی نمی داند چگونه وارد دنیای کارگردانی شده است. گارو که خود دانش آموخته رشته کشاورزی و در زمینه طراحی فضای سبز مشغول به کار بوده است، ناگهان تصمیم به ورود به شغل پدر را می گیرد. تصمیمی که شاید بتوان گفت تا حدود زیادی تحت تاثیر میازاکی پدر بوده است. گارو شاید همچون پدر خود دارای استعداد فراوانی در زمینه ساخت انیمیشن باشد ولی از نگاه بسیاری از منتقدان عدم تحصیل در رشته های مرتبط با انیمیشن سازی و همچنین زیر سایه اسم پدر بودن اجازه نداده است که گارو آنچنان که باید و شاید توانایی خود را به نمایش بگذارد. گارو در رزومه کارگردانی خود دو اثر شاخص دارد. آثاری که هر دو در استودیو جیبلی ساخته شده است و می توان گفت که نسبت به آثار دیگری که در این استودیو ساخته شده اند از محبوبیت و قدرت کمتری برخوردار هستند. حکایت دریای زمین و برفراز تپه شقایق دو اثر سینمایی گارو میازاکی هستند که در کارنامه بسیار کوتاه گارو به چشم می خورند.

انیمه برفرار تپه شقایق دومین اثر گارو میازاکی است که نویسندگی اثر را نیز خود میازاکی پدر بر عهده داشته است. انیمه به داستان زندگی دانش آموزانی می پردازد که در ژاپن دهه 60 میلادی زندگی می کنند و سعی دارند تا کلوپ مدرسه خود را از تخریب شدن نجات دهند. برفراز تپه شقایق بر خلاف اثر اول گارو و همچنین برخلاف داستان های نوشته شده توسط هایائو میازاکی به هیج وجه عناصر فانتزی یا خیال انگیزی را در خود جا نمی دهد. داستان به دور از هر گونه دنیای خیالی یا موجودات ماوراطبیعی روایت می شود که این خود یکی از نکات مهم انیمه است. چرا که ما میازاکی پدر را به ساختن دنیاهایی فانتزی و خیالی می شناسیم و خود گارو نیز با ساخت اثر قبلی خود نشان داد که علاقه به ساخت چنین اثاری دارد ولی انیمه برفراز تپه شقایق این گونه نیست. فضاسازی اصلی انیمه در دهه 60 میلادی می گذرد و در شهر یوکاهاما که شهری بندری در کشور ژاپن است. خود گارو گفته است که تمام سعی و تلاش او در ساخت این انیمه بر این نقطه متمرکز شده است تا بتواند یک اثر کاملا رئال و واقعی را بسازد. فضای شهر یوکوهاما دقیقا منطبق بر یوکوهامای دهه 60 ساخته شده است و بیشتر تلاش تیم سازنده بر این بوده است که شهر و حال و هوای مردم آن دوره به خوبی به نمایش گذاشته شود. داستان اثر درباره دختری به نام یومی است که پدر خود را در جنگ بین دو کره از دست داده است. در همین ابتدای داستان یکی از مفاهیم انیمه که کارگردان سعی بر نمایش آن داشته است مشخص می شود. انیمه تا حدودی تمی ضد جنگ دارد هر چند که این فضای ضد جنگ آنچنان که باید قوی نیست و تنها در حد یک اتفاق گذرا به نمایش گذاشته می شود. انیمه همچون آثار دیگری از استودیو جیبلی مثل قلعه متحرک هاول و مدفن کرم های شب تاب که فضایی جنگی را به نمایش می گذارند، سعی در رساندن پیام ضد جنگ دارد. شهر یوکوهاما و صنعت دریا نوردی این کشور در جنگ دو کره شمالی و جنوبی نقش بسزایی داشته است. آمریکایی ها به کمک بندر یوکوهاما و کشتی های تدارکاتی ژاپنی به دخالت در جنگ دو کره روی آوردند که در نهایت باعث کشته شدن و غرق شدن بسیاری از کشتی های ژاپنی شد. پدر یومی نیز یکی از همین کاپیتان های کشتی بوده است که در این جنگ کشته می شود و در انیمه هم به آن اشاره شده است.

انیمه اشاره مستقیمی بر دهه 60 میلادی به خصوص المپیک 1964 ژاپن دارد. نقطه تاریخی که ژاپن در حال توسعه بعد از جنگ جهانی دوم را نشان می دهد. کشور ژاپن که بعد از جنگ در بحران های اقتصادی و اجتماعی فراوانی درگیر است از دهه 60 به خصوص المپیک ژاپن به عنوان نقطه شروعی بر ژاپن در حال توسعه یاد می کند. این تحولات به خصوص در انیمه کاملا نمایان است. از نماهای شهری توکیو و یوکوهاما که در حال بازسازی و ساخت ساختمان های چند طبقه است و همچنین رفت و آمد خودروهای ژاپنی در خیابان ها و حتی تیپ و مدل لباس پوشیدن مردمان در انیمه همگی نشان از گذر کشور ژاپن از سنت و حرکت به سوی مدرنیته است. کلوپ دانش آموزان شاید نماد بسیاری خوبی برای نشان دادن این تغییر و تحولات باشد. کلوپ مدرسه که بنایی قدیمی، کهنه و کاملا در هم بر هم و شلخته است نمادی از ژاپن سنتی در انیمه معرفی می شود و دانش آموزانی که مخالف و موافق تخریب مدرسه هستند همگی نشان دهنده دو دیدگاه مردم ژاپن دهه 60 هستند. عده ای که موافق تخریب و کنار گذاشتن ژاپن سنتی و عده ای موافق نگه داری ژاپن سنتی در عین حال باز سازی آن هستند. سکانس درگیری دانش آموزان در سالن اجلاس مدرسه بر سر تخریب شدن یا نشدن کلوپ نشان دهنده همین درگیری ها است که در نهایت با همخوانی یک شعر توسط همگی خاتمه می یابد. شعری که نشان می دهد علارغم اختلافات همگی آن ها متحد هستند و حس ملی گرایی بالایی را در خود دارند. اگر بگوییم داستان برفراز تپه شقایق بیش از آن که یک داستان عشقی باشد یک داستان ملی گرایی است شاید اشتباه نگفته باشیم. عدم تخریب کلوپ و تنها بازسازی و تعمیر آن در انیمه نشان می دهد که ژاپنی ها با نگه داشتن سنت و در عین حال تلاش برای رفتن به سوی توسعه و صنعتی شدن راه رفتن به سوی ژاپن مدرن را چگونه می پیمایند. کلوپ در تمامی لحظات انیمه تعبیری از کشور ژاپن و دانش آموزانش همان مردم این کشورند که گارو میازاکی آن را به خوبی به تصویر می کشد.

در بالا اشاره کردم که این انیمه بیشتر اثری ملی گراست تا عاشقانه. انیمه در پس داستان ژاپن دهه 60 داستان دیگری را نیز روایت می کند. داستان عشق دو نوجوان دبیرستانی که داستان عشقشان در ژاپن دهه 60 می گذرد. میازاکی پدر در تمامی آثار خود نشان داده است که به خوبی می تواند عشق را در آثارش به نمایش بگذارد و گارو نیز در طول انیمه نشان می دهد که کارگردانی و فضا سازی را خوب بلد است اما علارغم انتظار ما ترکیب این دو درباره نمایش یک داستان عاشقانه خوب عمل نمی کند. برخلاف دیگر آثار میازاکی پدر که قدرت شخصیت پردازی به خصوص شخصیت اصلی دختر حرف اول را می زند ما در این اثر شبحی از آن قدرت شخصیت پردازی میازاکی را می بینیم. شخصیت ها بدون پیشینه و نامفهوم هستند و داستان عشقشان و چگونگی رسیدن آن ها به یکدیگر کمی گنگ و نامفهوم است. شاید میازاکی به نظر عده ای استاد پایان های باز باشد ولی اثر برفراز تپه شقایق نه پایان باز بلکه پایان بسیار بازی است که مخاطب یکی از دغدغه های اصلیش این می شود که در انتها اثر چه می خواهد به ما بگوید و یا داستان عشق این دو کاراکتر پس چه شد. داستان انیمه نیز دارای نقاط ضعف بسیاری است، انیمه می خواهد هم حس ملی گرایی را به مخاطب منتقل کند و در عین حال روایت رمانتیک شخصیت ها را بازگو کند. شاید در ارائه حس ملی گرایی موفق عمل کرده است ولی بخش رمانتیک اثر کاملا زیر سایه مفهوم ملی گرایی و کمی ضد جنگ اثر باقی مانده و نمی تواند خود را بروز دهد.

اثر برفراز تپه شقایق انیمه متوسط و رو به بالایی است. هرچند که ضعف هایی در ساختار داستان و شخصیت ها در انیمه به چشم می خورد اما باید به یاد داشت که این اثر ساخته استودیو جیبلی است و تنها نام استودیو جیبلی و برند این استودیو کافی است تا با اثری روبرو باشیم که می تواند حرفی برای گفتن داشته باشد حتی اگر آن اثر مال هایائو میازاکی پدر نباشد.

 

نام انیمه: From Up on Poppy Hill

کارگردان انیمه: Gorō Miyazaki

نویسنده: Hayao Miyazaki

بر اساس طرحی نوشته Tetsurō Sayama

استودیو سازنده: Studio Ghibli

 تعداد قسمت: 1 ( 92 دقیقه )

سال انتشار: July 17, 2011 (Japan)

موسیقی:  Satoshi Takebe

فروش: 61.46 میلیون دلار

دوبلورها: Masami Nagasawa ( در نقش Umi Matsuzaki ) ، Junichi Okada ( در نقش Shun Kazama )

امتیاز: myanimelist (8/10) ، imdb (7.5/10) ، Metacritic  (71%)، rottentomatoes (% 84)