انیمه برای کودکان است یا خیر؟
سوال مهمی که در مواجهه با صنعت انیمه همیشه گریبان‌گیر مخاطبان تازه وارد به این دنیا می‌شود، این است که انیمه برای کودکان است یا خیر؟ پاسخ به این پرسش می‌تواند هم بسیار آسان و هم بسیار سخت باشد. از آن جهت آسان است که می‌توانیم بگویم صنعت انیمیشن در ابتدای ظهور خود یعنی دهه 1910 میلادی محصولی فرهنگی برای مخاطبان کودک بود.
نگاهی به تولیدات استودیوهای مشهوری چون دیزنی و پیکسار خود گواه این موضوع است. از سمت دیگر انیمیشن همان پویانمایی به حساب می‌آید، انیمه نیز در نگاه فنی همان پویانمایی است. پس می‌توان گفت انیمه و انیمیشن از یک خواستگاه مشترک هستند. حتی واژه کارتون نیز در این معقوله قرار می‌گیرد و همگی زیرمجموعه پویانمایی حساب می‌شوند.
اما گفتن این جمله که انیمه برای کودکان است هیچ وقت به مذاق مخاطبان این سبک از پویانمایی خوش نیامده و نمی‌آید. زیرا اعتقاد بسیاری از مخاطبان یا بهتر است بگوییم فن‌های این سبک از انیمیشن آن است که انیمه‌های ژاپنی برای مخاطب کودک نیست. بلکه مخاطبان این آثار افراد بزرگسال هستند. سند این حرف نیز محتوای انتشار یافته در این آثار بوده که دارای خشونت بالا و محتوای بزرگسال است.
پس از دو نکته بالا می‌توان این گونه برداشت کرد که اولا انیمه مطابق با خواستگاه‌اش برای مخاطبان کودک محسوب می‌شود. دوما با توجه به محتوای این سبک از انیمیشن این آثار برای مخاطب بزرگسال به حساب می‌آید. جمع بندی این دو نکته ما را به این می‌رساند که اگر چه انیمه برای کودکان می‌تواند باشد ولی می‌تواند برای کودکان نیز نباشد. یعنی به لحاظ فنی انیمه همان انیمیشن و حتی همان کارتون است اما در مبحث محتوایی برای کودکان نیست.
چرا انیمه محتوایی مناسب برای کودکان ندارد؟
اما چرا انیمه محتوایی مناسب برای کودکان ندارد؟ بگذارید قبل از پاسخ به سوال این نکته را ذکر کنیم که وقتی می‌گویم انیمه برای کودکان نیست لزوما به این معنا نبوده که کودکان حق ندارند انیمه ببینند. بلکه منظور ما آن است که بیشتر اثار تولیدی ژاپنی‌ها برای مخاطبان سنی جوان و بزرگسال است.
اگر بخواهیم دقیقتر بگویم بیش از 70 درصد آثار تولیدی ژاپن در حوزه انیمه برای رده سنی بزرگسال و حدود 30 درصد آن برای مخاطب کودک است. البته نباید از این نکته غافل شد که بخشی از همان 70 درصد آثار تولیدی برای جوانان یا بزرگسالان نیز می‌تواند مخاطب کودک داشته باشد.
ژاپن در حال حاضر به عنوان بزرگترین تولید کننده آثار انیمیشنی جهان شناخته می‌شود. میزان تولید و همچنین درآمد این کشور از فروش انیمیشن‌های خود به دیگر کشورها گواه همین نکته است. یعنی ژاپن با تولید انیمیشن برای خود نه تنها سودآوری ارزی به وجود آورده، بلکه اشتغال زایی نیز انجام داده است.
انیمه و کودکان
برگردیم به بحث اصلی خود یعنی انیمه و رابطه آن با کودکان؛ متاسفانه نگاه کلی به انیمه در ایران یا صفر یا صد است. یعنی یا مخالف مطلق آن هستند یا موافق کامل، که این خود بزرگترین اشتباه در خصوص برخورد با محصولات فرهنگی است. در واقع نگاه صفر تا صد داشتن به محصولات فرهنگی که انیمه نیز جزو آن حساب می‌شود امری اشتباه است.
زیرا محصولات فرهنگی هم دارای نقاط ضعف و هم نقاط قوت هستند. درست است که محتوای بسیاری از آثار ژاپنی برای مخاطب کودک نیست ولی کم نیستند آثاری که برای این رده‌بندی سنی مناسب‌اند. به طور مثال می‌توان از شبکه پویا مثال زد که در سال‌های گذشته آثار ژاپنی بسیاری را در صدا و سیما پخش کرد. مثلا انیمه آبشار سرنوشت که درباره ورزش والیبال است.
پس می‌توان گفت که از بین تولیدات ژاپنی‌ها قطعا آثار بسیاری نیز پیدا می‌شوند که مناسب سن کودک و همچنین مناسب فرهنگ ایرانی باشد. آثار ورزشی و آموزشی از همین دست تولیدات هستند که هم توانایی آموزشی دارند و هم سرگرمی را برای مخاطبان فراهم می‌کنند. فکر کنید اگر انیمه‌ای ژاپنی ریاضی به کودکان آموزش دهد یا درباره دنیای درون بدن حرف بزند، آیا این اثر نمی‌تواند محصولی مناسب برای مخاطب ایرانی باشد.
محتوای مناسب برای تمامی خانواده‌ها
دغدغه نمایش آثاری با محتوای مناسب برای تمامی خانواده‌ها وجود دارد. اما مسئله این است که این دغدغه نباید موجب شود تا ما کل یک محصول را تنها به خاطر خراب بودن بخش‌هایی از آن دور بیاندازیم. بلکه با استفاده از توان تخصصی افراد فعال در همین حوزه می‌توانیم محصولات مناسب را جدا و در اختیار مخاطبان بگذاریم.
فعالیتی که مجموعه سایت‌های اینترنتی در چند سال گذشته در حوزه انیمه انجام داده‌اند و بسیاری از آثار ژاپنی در این پلتفرم‌های پخش آنلاین فیلم در اختیار مخاطبان است. پس می‌توان نگاه به انیمه را از سمت منفی به مثبت حرکت داد و به جای آن که کلا آن را نفی کنیم از آن استفاده درست کنیم.
اما همچنان این سوال باقی می‌ماند که انیمه برای کودکان است یا نه؟ با توجه به صحبت‌های بالا می‌توان گفت هم بله و هم خیر. بعضی آثار را می‌توان برای کودک به نمایش درآورد و برخی را خیر، همچون آثار سینمایی و حتی کتاب‌های داستان که تنها بخشی از آن‌ها متناسب با سن کودکان است.
منبع مجله کمیکا
