فوتبالیست‌ها چگونه به ورزش ژاپن کمک کرد
ژاپنی‌ها و صنعت انیمیشن‌سازی آن‌ها زبان زد خاص و عام است، صنعتی که درآمد سالانه آن برای کشور ژاپن از فروش نفت در کشورهای نفت خیز خاورمیانه بیشتر است. اما ژاپنی‌ها تنها با انیمیشن‌های خود کسب درآمد نمی‌کنند، بلکه هدف آن‌ها از ساخت انیمیشن آموزش است. آموزشی که بخش کوچکی از آن را می‌توان در یکی از مشهورترین آثار این کشور مشاهده کرد؛ انیمیشن فوتبالیست‌ها.
فوتبالیست‌ها اثر سریالی است که در ایران شهرت زیادی پیدا کرد. اثری که در دهه هفتاد در تلویزیون ایران پخش و تبدیل به خاطره مشترک بسیاری از هم سن و سالان من شد. اما جریان پخش و محبویت این اثر تنها به ایران مربوط نیست بلکه این انیمیشن بیشتر از آن که در کشور ما شناخته شود در ژاپن شناخته شده است.
فوتبالیست‌ها در سال 1986 پخش شد. اثری که تاثیر بسیار زیادی بر ورزش فوتبال این کشور گذاشت، اما این تاثیر چگونه بود؟ نگاهی به تیم ملی فوتبال ژاپن اگر بیاندازیم متوجه خواهیم شد که رابطه این انیمیشن و فوتبال ملی ژاپنی‌ها چیست. مطلبی را چند وقت پیش مطالعه کردم که مصاحبه‌ای با فوتبالیست‌های دهه طلایی تیم ملی ژاپن بود. اما چرا به این مصاحبه اشاره کردم؟
دهه طلایی فوتبال ژاپن در سال‌های 2000 تا 2004 رقم خورد. سال‌هایی که تیم ملی فوتبال این کشور توانست در دو دوره پیاپی یعنی در سال‌های 2000 و 2004 قهرمان آسیا شود و در سال 2002 نیز به مرحله یک هشتم پایانی جام جهانی برسد.
اما رابطه انیمیشن فوتبالیست‌ها با تیم فوتبال ژاپن چیست؟ برگردم به مصاحبه‌ای که فوتبالیست‌های ژاپنی در تیم طلایی سال‌های 2000 تا 2004 حضور داشتند انجام شد. در این مصاحبه زمانی که از آن‌ها سوال شد که انیمیشن فوتبالیست‌ها را می‌دیدند یا نه، همگی گفتند که نه تنها آن اثر را دیده‌اند بلکه مشوق آن‌ها برای رفتن به سمت ورزش فوتبال همین انیمیشن بوده است.
فکر کنم متوجه شده‌اید که جواب پرسش من در خصوص رابطه انیمیشن فوتبالیست‌ها و ورزش چیست. بازیکنان تیم ملی ژاپن در سال‌های پخش این انیمیشن یعنی 1986 در دوران نوجوانی قرار داشتند. دورانی که بیشترین تاثیر‌پذیری و آموزش در این مرحله برای هر فرد رخ می‌دهد. دورانی که تمام متخصصان معتقدند که می‌تواند آینده یک نوجوان را شکل دهد.
ژاپنی‌ها و متخصصان آموزش و پرورش این کشور دقیقا می‌دانستند که اگر بخواهند نسل ورزشکاری را تربیت کنند که در آینده افتخار آفرین باشد باید در سال‌های نوجوانی این افراد را با ورزش آشنا سازند. پس چه ابزاری بهتر از انیمیشن که به وسیله آن به هدف خود برسند.
نوجوانانی که انیمیشن فوتبالیست‌ها را می‌دیدند 15 سال بعد تبدیل شدند به ورزشکارانی که فوتبال ژاپن را ارتقا دادند. ژاپنی‌ها با آینده‌نگری و برنامه‌ریزی جامعه خود تواستند با بهره‌گیری از رسانه‌ای به نام انیمیشن، نسل تربیت کنند. این مدل تربیت سرآغازی شد برای آن که ژاپنی‌ها در دیگر ورزش‌ها نیز با استفاده از انیمیشن شروع به تربیت نسل کنند.
تربیت نسلی که نه تنها در اغاز دهه 2000 میلادی پیرامون ورزش فوتبال رخ داد بلکه در دیگر رشته‌های ورزشی همچون بسکتبال نیز رقم خورد. مجموعه انیمیشنی اسلم دانک نیز مثل انیمیشن فوتبالیست‌ها این بار در حوزه بسکتبال ساخته شد تا بتواند نسل ورزشکاران ژاپنی را در این ورزش نیز پرورش دهد.
روش تربیتی که ژاپنی‌ها در پیش گرفته‌اند به اندازه‌ای تاثیر گذار بود که در سال‌های بعد از پخش آثار مشهوری چون فوتبالیست‌ها و اسلم دانک، ژاپنی‌ها همچنان به تولید انیمیشن‌های ورزشی ادامه دادند. به گونه‌ای که ما شاهد آن هستیم که در سال 2011 میلادی مانگایی با محوریت ورزش والیبال منتشر شد. مانگایی که در سال 2015 به انیمیشن سریالی تبدیل شد که در ایران با نام آبشار سرنوشت پخش گردید.
انیمیشنی با محوریت ورزش والیبال که نشان می‌دهد چگونه یک نوجوان ژاپنی با وجود قد کوتاه خود در ورزش والیبال می‌درخشد. می‌توانم به جرات بگویم که شاید امروز والیبال ژاپن در مقابل قدرت‌های برتر آسیا همچون ایران و جهان نتواند حرفی برای گفتن داشته باشد. اما در 10 سال آینده باید منتظر نسلی از والیبالیست‌های ژاپنی باشیم که با انیمیشن آبشار سرنوشت بزرگ شده‌اند و تبدیل به افتخار آفرینان این کشور می‌شوند.
تاثیر رسانه و استفاده از آن برای اموزش همان حلقه مفقوده‌ای است که ژاپنی‌ها از آن استفاده کرده‌اند تا نسلی را تربیت کنند که بهترین باشد. اتفاقی که در کشور ما نه تنها رخ نمی‌دهد بلکه به آن کم توجهی نیز می‌شود. در هر صورت باید بدانیم که رسانه‌هایی همچون کمیک و انیمیشن به عنوان یک ابزار آموزشی نقش تاثیرگذاری در حوزه ورزش خواهد داشت. نقشی که نباید نادیده گرفته شود، همچون ژاپنی‌ها که آن را نادیده نگرفتند.
