انیمیشن ایرانی در سبد کالاهای فرهنگی

رویکرد مسئولان فرهنگی در جهت توجه بیشتر به آثار انیمیشنی است

انیمیشن ایرانی در سبد کالاهای فرهنگی

سی و ششم جشنواره فجر، امسال با رقابت ۳۶ فیلم در بخش رقابتی از ۱۲ بهمن آغاز خواهد شد و انیمیشن فیلشاه تنها نماینده سینمای انیمیشن ایران در این جشنواره است.

انیمیشن فیلشاه دومین کار هادی محمدیان بعد از انیمیشن شاهزاده روم در جشنواره امسال است. در رابطه با حضور این انیمیشن در جشنواره فجر و طرح این سوال که فیلشاه می تواند در جشنواره فجر انتظارات جامعه انیمیشن را از حضور مناسب و با کیفیت آثار انیمیشنی برآورده کند، امیر مسعود علمداری فعال انیمیشنی و سردبیر مجله پیل بان بیان کرد:

در سال های اخیر همواره آثار انیمیشنی در جشنواره فجر حضور داشته اند، اما به دلایلی به جایگاه مناسبی دست نیافته اند. یکی از این واقعیت ها نرسیدن آثار انیمیشنی به کیفیت قبل انتظار است و به نظر من هنوز به دلیل تعدد کمی آثار تولید شده، مقابله ای از سوی سینماگران زنده با آثار انیمیشن نمی شود و اصولا هنوز در مرکز توجه و رقابت قرار ندارد. از سوی دیگر قوانین و ضوابط جشنواره فجر برای آثار زنده تعیین و معرفی شده است و در بخش های زیادی امکان طرح یک اثر انیمیشن و موفقیت هایی در آن عرصه ها وجود ندارد. با این وجود جشنواره فجر به عنوان مهمترین جایگاه دیده شدن و عرضه فیلم های سینمایی می تواند برای انیمیشن هم فرصت خوبی باشد. این فرصت برای جامعه انیمیشن هم البته جذاب و در ارتقاء روحیه و مطرح شدن آثار این جامعه مغتنم است.

محمد علی صفورا استاد دانشگاه و فعال انیمیشنی نیز در رابطه با حضور فیلشاه و ارزیابی جشنواره فجر افزود:

انتظار جامعه انیمیشن این است که فیلشاه کیفیت خوبی داشته باشد و بتواند هم در جشنواره فجر و هم در جشنواره های خارجی و اکران موفق عمل کند. اما چون هنوز فیلم نمایش داده نشده است نمی توان در رابطه با کیفیت این کار نظر نهایی داد. کار قبلی این گروه یعنی شاهزاده روم کیفیت نسبتا خوبی داشت و در بخشی از جنبه ها توانست بسیار موفق عمل کند و مخاطب قابل توجه ای را نیز به سینما ها بکشاند. مخاطب انیمیشنی مانند شاهزاده روم هم مخاطب عام و هم مخاطب کودک است. امیدواریم فیلشاه در مقاییسه با آن چند گام به جلو باشد و توانسته باشد با توجه به مخاطب که مهمترین ویژگی هر اثر انیمیشن سینمایی است بتواند طیف مخاطب بیشتری را جذب کند.

صفورا در ادامه گفت: وضعیت انیمیشن ایران قطعا رو به بهبود است و ما در انیمیشن کوتاه تجربی به جایگاه بالایی در عرصه داخلی و بین المللی رسیده ایم و جوایز بسیار زیادی را نیز کسب کرده ایم و مشکلی در این بخش نداریم. در بخش انیمیشن تلویزیونی هنوز نیاز به طرح موضوعات کارشناسانه بسیاری داریم که با طرح این نظرات بتوان با یک آسیب شناسی جدی مشکلات انیمیشن تلویزیونی را بررسی و توسط تولید کنندگان این مشکلات برطرف گردد. انیمیشن تلویزیونی ما مخصوصا از نظر محتوا و ساختار و بویژه مخاطب شناسی دچار مشکل است. اما انیمیشن سینمایی در ایران تقریبا می توان گفت اولین گامهای جدی خود را طی می کند. هر چند که چند فیلم به ظاهر سینمایی ساخته شده است اما واقعیت این است که بسیاری از آن ها جدای از مشکلات فیلمنامه و کارگردانی در فرمت تلویزیونی هستند و خیلی مناسب پرده سینما نیستند. انیمیشن سینمایی باید قصه و فرم بسیار جذاب و کارگردانی مناسبی داشته باشد و همچنین شناخت همه جنبه های سینمای انیمیشنی که بتواند یک انیمیشن سینمایی را موفق کند، بسیار ضروری است. به هر حال همانطور که اشاره شد، ما در اول راه ساخت اثار انیمیشنی سینمایی هستیم اما با توجه به همین چند اثری که ساخته شده است می توانیم بگوییم تلاش های بسیار خوبی صورت گرفته و زیر ساخت ها در حال ایجاد شدن است، و امیدواریم هر چه قدر جلو تر می رویم آثار با کیفیت بهتری را بتوانیم شاهد باشیم.

رسول بابارضا نیز از اساتید و فعالان عرصه انیمیشن نیز در رابطه با حضور فیلشاه و ارزیابی جشنواره فجر گفت:

بین ۲۲ فیلم منتخب سودای سیمرغ بودن، افتخاری برای سازنده این فیلم و گامی مهم برای حضور سینمای انیمیشن ایران است. تا آنجا که من اطلاع دارم این فیلم مورد رضایت داوری و همچنین دبیر جشنواره بوده هر چند در بخش های مختلف مثل یک  فیلم سینمایی زنده مورد  قضاوت و داوری قرار نمی گیرد ولی به دلایل کیفی که این فیلم ارائه کرده است، از الان بگویم که جوایزی برای این فیلم در نظر گرفته شده است، تعداد فیلم های انیمیشن سینمایی ارائه شده امسال کم بود و گرنه بخشی مستقل برای آن در فجر ایجاد می شد. رویکرد مدیریت فرهنگی و توجه آن به انیمیشن طی این سالها بیشتر از گذشته است و در این مسیر انیمیشن در آینده نزدیک جای خود را در سبد کالاهای فرهنگی پیدا خواهد کرد. با توجه به تجربه قبلی تهیه کننده فیل شاه در اکران امیدوارم فیلشاه رکورد جدیدی در اکران عمومی ثبت کند، این مسیری است که سینمای انیمیشن ایران حتی با حمایت های مالی و اعتباری و شاید انحصاری باید پیش برود تا جامعه مخاطب در درجه اول توجه اش به انیمیشن مطلوب جلب شود و مهمتر اینکه عوامل تهیه و تولید انیمیشن در طراز سینمای ایران و منطقه مطرح شوند.

کیفیت مهمترین عامل برای رقابت در بازارهای جهانی انیمیشن است

با توجه به حضور خوب سینمای انیمیشن در چند سال اخیر در جشنواره فجر و نمایش آثار مورد انتظاری همچون شاهزاده روم و فهرست مقدس، علمداری در رابطه با وضعیت این روزهای صنعت انیمیشن ایران گفت:

آثاری همچون فهرست مقدس و شاهزاده روم توان فعلی جامعه انیمیشن ایران است و بدیهی است که هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی نیاز به ارتقاء آثار وجود دارد. قابل ذکر است که قوانین نامشخص جشنواره فجر برای حضور آثار انیمیشن یکی از آسیب هایی است که با آن مواجه هستیم و هرساله برخورد متفاوتی با این آثار صورت می گیرد و گله مندی از این رویه هم درست به نظر نمی رسد؛ زیرا حضور تعداد مشخص و تولید سالیانه انیمیشن قابل پیش بینی نیست تا بخش جداگانه ای برای آن در نظر گرفته شود و جایگاه مشخصی در جشنواره فجر بدست آورد. بنابراین انتظاری غیر از این نمی رود که استقبال جشنواره به این آثار و تخصیص سانس های مناسب به این تولیدات نیز چندان رضایت بخش نبوده است. گفتنی است که حضور این آثار در رقابت فجر و فیلم های بخش مسابقه نیز بسیار کمرنگ بوده و عموما جوایزی غیر رسمی را صرفا برای نشان دادن توجه به انیمیشن به آن ها اختصاص داده اند و رضایت صاحبان اثار و جامعه انیمیشن را در بر نداشته است.

بابارضا نیز با بیان این که انیمیشن ایران توانسته است خود را در جشنواره های خارجی نیز مطرح کند گفت:

آنچه از اخبار جشنواره های مختلف قابل توجه است انیمیشن ایران در طی سال های گذشته توانسته با این بضاعت تولید در جهان به همراه قابلیت های فردی سازنده گان انیمیشن مطرح شود، ما امسال فیلم آقای اسکویی را داشتیم و در جشنواره های فیلم کوتاه انیمیشن آثار خوبی معرفی شد و حتی در ارزنده ترین جشنواره اروپا توسط هنرمندان ایرانی صاحب کرسی بودیم، بقول معروف فیلم های کوتاه انیمیشن ما بلاخره رو زمین نمی ماند، ولی آنچه مهم است این است که یک وجه سینما صنعت و وجه مهمتر آن بازار سینما است، ما از جشنواره ها به بازار سینما راه پیدا نمی کنیم، در صورتی که جشنواره ها مسیری برای وجه مهم دیگر سینما که بازار سینما است، صنعت سینما و این صحبت ها که تحت عنوان هنر، صنعت انیمیشن عنوان می شود، به نظر من بدون فهم از بازار سینما راه به جایی نمی برد، چون از اولین قدم برای تولید شما با لحاظ کردن مخاطب به فکر بازار و عرضه محصول هستید، باید از دل هر جشنواره فیلم و هر رویداد سینمایی بازار عرضه ایجاد و یا مسیر و معبر به بازار سینما ایجاد کرد، آنچه مدیریت فرهنگی ما غافل از آن است ولی اسپانسر های مختلف تجاری از  جشنواره فیلم ایرانی بعنوان محل تبلیغ خود استفاده می‌کنند. در کل اگر تعریف و تمجید جشنواره های فیلم و سیمرغ یا تخم مرغ ها باعث ایجاد بازار برای یک فیلم بشود آن فیلم موفق بوده و گرنه، حضور جشنواره ای دست آوردی جز طرح وجه فرهنگی و هنری برای فیلم ندارد. به هر حال مطرح شدن یک فیلم انیمیشن و با کیفیت در وجه فرهنگی آن مطلوب سیاست های فرهنگی همه است ولی مهمترین عامل بدست آوردن سهم از بازار فیلم انیمیشن جهان است، هنوز عرصه و فعالیتهای موثر در این زمینه نه فقط در فیلم انیمیشن بلکه فیلم زنده هم برای ایران چندان مطلوب نیست، پخش و فروش فیلم های ایرانی دچار مشکلاتی است که کل تجارت خارجی ایران به آن مبتلا است، ولی بازار منطقه ای هنوز هم بکر و دارای فرصت های سرمایه گذاری در این زمینه است.

علمداری نیز درباره حضور در جشنواره های خارجی افزود:

به نظر می رسد این آثار از لحاظ تکنیکی توان حضور در جشنواره های خارجی را دارند و استاندارد لازمه با عنایت به سابقه تولید کنندگانشان را دارند. مرکز توجه جشنواره های خارجی به انیمیشن های ایرانی بعد از احراز کیفیت تکنیکی قابل قبول، فیلمنامه های ایرانی و متفاوت است که در این مورد هنوز به سطح مورد نظر نرسیده ایم و امیدوارم با تلاش بیشتر و تسلط بیشتر بر فن فیلمنامه نویسی و بهره وری از منابع خود بتوانیم در عرصه های خارجی هم درخشش قابل توجهی در زمینه آثار سینمایی مانند آثار کوتاه داشته باشیم.

نویسنده: بهامیر